Ogień nad Otchłanią

Od superinteligentnych bytów Transcendencji, do ograniczonych rozumów Bezrozumnej Otchłani, gdzie mogą funkcjonować tylko proste umysły i równie prosta technologia.

Nikt nie wie, jaka dziwna siła podzieliła przestrzeń na te „strefy myśli”, ale gdy bojowe Królestwo Straumli użyło jako broni antycznego artefaktu z Transcendencji, nieświadomie uwolniło przy tym niezwykłą potęgę, która niszczy tysiące światów i zniewala wszelką naturalną i sztuczną inteligencję.

Uciekając przed zagrożeniem, rodzina naukowców z dwójką dzieci zostaje pojmana przez Szponów, obcą rasę żyjącą w surowej średniowiecznej kulturze i jest używana jako pionki w bezwzględnej walce o władzę.

Składająca się nie tylko z ludzi misja ratunkowa musi uwolnić dzieci i odzyskać tajemnicę, która może uratować resztę międzygwiezdnej cywilizacji…

pro­log

Jak wyja­śnić? Jak opi­sać? Tru­chleje nawet wszech­wie­dzący obser­wa­tor.
Samotna gwiazda, czer­wo­nawa i słaba. Chmara aste­roid i tylko jedna pla­neta, bar­dziej podobna do księ­życa. W tych cza­sach gwiazda uno­siła się w pobliżu płasz­czy­zny galak­tyki, tuż poza Poza. Z powierzchni pla­nety zni­kły wszel­kie widoczne dla zwy­kłego wzroku struk­tury, zmie­cione przez eony w drobny pył. Skarb krył się głę­boko pod powierzch­nią, pod sie­cią kory­ta­rzy, w poje­dyn­czym pomiesz­cze­niu peł­nym czerni. Nie­usz­ko­dzona infor­ma­cja o gęsto­ści kwan­to­wej. Minęło może pięć miliar­dów lat, od kiedy archi­wum stra­ciło kon­takt z sie­ciami.

Prze­kle­stwo gro­bowca mumii, zabawny obra­zek z pre­hi­sto­rii ludz­ko­ści, utra­cony przed nasta­niem czasu. Śmiali się, mówiąc to, śmiali się z rado­ści ze skarbu… i obie­cali sobie mimo wszystko zacho­wać ostroż­ność. Będą tu miesz­kać przez rok czy pięć lat, mała grupa ze Straum: arche­opro­gra­mi­ści, ich rodziny i szkoły. Rok albo pięć lat wystar­czy na napi­sa­nie pro­to­ko­łów, przej­rze­nie wierzch­nich warstw oraz ziden­ty­fi­ko­wa­nie pocho­dze­nia skarbu w cza­sie i prze­strzeni, pozna­nie tajem­nicy czy dwóch, które wzbo­gacą Kró­le­stwo Straumli. A kiedy skoń­czą, sprze­da­dzą loka­li­za­cję, być może budu­jąc też łącze sie­ciowe (choć to znacz­nie bar­dziej ryzy­kowne – to poza Poza, więc kto wie, jaka Potęga może prze­chwy­cić ich zdo­bycz).
Obec­nie mie­ściło się tam małe osie­dle nazwane Gór­nym Labo­ra­to­rium. Tak naprawdę to tylko Ludzie grze­biący w sta­rej biblio­tece, co przy uży­wa­niu tylko wła­snych auto­ma­tów powinno być bez­pieczne, czy­ste i nie­groźne. Biblio­teka nie była świa­doma ani nawet nie posia­dała urzą­dzeń (które tutaj mogły być dużo bar­dziej zaawan­so­wane od ludz­kich). Będą oglą­dać, wybie­rać i prze­bie­rać, uwa­ża­jąc, żeby się nie opa­rzyć… Ludzie roz­pa­la­jący ognie i bawiący się pło­mie­niami.
Archi­wum poin­for­mo­wało urzą­dze­nia. Zbu­do­wano struk­tury danych, postą­piono wedle prze­pi­sów. Stwo­rzono lokalną sieć szyb­szą niż cokol­wiek na Straum, ale z pew­no­ścią bez­pieczną. Dodano węzły zmo­dy­fi­ko­wane przez inne prze­pisy. Archi­wum było przy­ja­zne, z pro­wa­dzą­cymi ich w poszu­ki­wa­niach hie­rar­chiami klu­czy tłu­ma­cze­nio­wych. Dzięki niemu Straum sta­nie się sławne.
Minęło sześć mie­sięcy. Rok.

Wszech­wie­dzący obser­wa­tor. Tak naprawdę wcale nie świa­domy. Świa­do­mość jest zde­cy­do­wa­nie prze­re­kla­mo­wana. Więk­szość auto­ma­tów działa dużo lepiej jako część więk­szej cało­ści i nawet jeśli moż­li­wo­ściami dorów­nują czło­wie­kowi, nie potrze­bują świa­do­mo­ści.
Jed­nak lokalna sieć w Gór­nym Labo­ra­to­rium doznała trans­cen­den­cji – w spo­sób nie­mal nie­zau­wa­żony dla Ludzi. Krą­żące w jej węzłach pro­cesy były zło­żone, wykra­cza­jące poza wszystko, co mogło ist­nieć w kom­pu­te­rach spro­wa­dzo­nych przez Ludzi. Te marne sprzęty były teraz tylko inter­fej­sem urzą­dzeń suge­ro­wa­nych przez prze­pisy. Pro­cesy dys­po­no­wały poten­cja­łem samo­świa­do­mo­ści… i cza­sami jej potrze­bo­wały.
– Nie powin­ni­śmy.
– Nie powin­ni­śmy tu roz­ma­wiać?
– W ogóle roz­ma­wiać.
Łącze mię­dzy nimi było nitką, nie­wiele wię­cej niż wąskim pasmem ludz­kiej komu­ni­ka­cji. Jed­nak był to spo­sób na ucieczkę przed kom­plet­no­ścią lokal­nej sieci, wymu­sza­jący przy tym na nich osobne świa­do­mo­ści. Dry­fo­wali od węzła do węzła, wyglą­da­jąc przez kamery zamon­to­wane na lądo­wi­sku. Sie­działa tam tylko uzbro­jona fre­gata i pusta jed­nostka kon­te­ne­rowa. Od ostat­niej dostawy minęło sześć mie­sięcy. Był to jeden ze środ­ków ostroż­no­ści dość wcze­śnie zasu­ge­ro­wany przez archi­wum, pod­stęp umoż­li­wia­jący Pułapkę. Cich­cem, cicha­czem. Jeste­śmy dziką zwie­rzyną, któ­rej nie może dostrzec kom­plet­ność, nad­cho­dząca już wkrótce Potęga. W nie­któ­rych węzłach kulili się do mikro­sko­pij­nych roz­mia­rów i pra­wie pamię­tali bycie ludźmi, sta­wali się echami…
– Biedni Ludzie, wszy­scy zginą.
– Biedni my, bo nie zgi­niemy.
– Chyba coś podej­rze­wają. Przy­naj­mniej Sjana i Arne. – Kie­dyś, dawno temu, byli­śmy ich kopiami. Kie­dyś, parę tygo­dni temu, gdy arche­olo­dzy uru­cho­mili pro­gramy na pozio­mie ego.
– Oczy­wi­ście, że podej­rze­wają. Ale co mogą zro­bić? Obu­dzili bar­dzo stare zło. Będzie im pod­su­wać kłam­stwa przez każdą kamerę i w każ­dej wia­do­mo­ści z domu do czasu, aż będzie gotowe.
Myśli ustały na chwilę, gdy przez uży­wane przez nie węzły prze­su­nął się cień. Kom­plet­ność była już więk­sza od wszyst­kiego co ludz­kie, więk­sza, niż ludz­kie umy­sły mogły ogar­nąć. Nawet jej cień prze­ra­stał czło­wieka, był bogiem szu­ka­ją­cym iry­tu­ją­cych szkod­ni­ków.
Duchy wró­ciły, wyglą­da­jąc na dzie­dzi­niec pod­ziem­nej szkoły. Ludzie byli tak pewni sie­bie, tak pewni swo­jej małej wio­ski.
– A jed­nak – pomy­ślała z nadzieją ta zawsze szu­ka­jąca bar­dziej sza­lo­nych pomy­słów – nie powin­ni­śmy ist­nieć. Zło już dawno powinno nas zna­leźć.
– Zło jest młode, nie ma nawet trzech dni.
– Mimo wszystko. Ist­nie­jemy. To cze­goś dowo­dzi. Ludzie zna­leźli w tym archi­wum coś wię­cej niż tylko wiel­kie zło.
– Może zna­leźli dwa.
– Albo anti­do­tum. – Czym­kol­wiek jesz­cze była, kom­plet­no­ści bra­ko­wało pew­nych rze­czy i błęd­nie inter­pre­to­wała inne. – Jak długo ist­nie­jemy, powin­ni­śmy robić, co się da. – Duch roz­cią­gnął się na liczne sta­cje robo­cze i poka­zał swo­jemu towa­rzy­szowi widok w głąb sta­rego tunelu, z dala od ludz­kich arte­fak­tów. Przez pięć miliar­dów lat był opusz­czony, bez powie­trza i świa­tła. W ciem­no­ści stało tam dwoje Ludzi, sty­ka­jąc się heł­mami. – Widzisz? Sjana i Arne spi­skują. My też możemy.
Drugi nie odpo­wie­dział sło­wami. Ponu­rość. Ow­szem, Ludzie spi­sko­wali, kry­jąc się w ciem­no­ści, którą uwa­żali za nie­kon­tro­lo­waną. Ale wszyst­kie ich słowa z pew­no­ścią tra­fiały do kom­plet­no­ści, choćby prze­no­szone przez pył pod ich sto­pami.
– Wiem, wiem. A jed­nak my ist­nie­jemy, a to też powinno być nie­moż­liwe. Być może razem zdo­łamy urze­czy­wist­nić jesz­cze więk­szą nie­moż­li­wość. Może zdo­łamy skrzyw­dzić zro­dzone tu nowe zło.
Pra­gnie­nie i decy­zja. Dwójka roz­pro­szyła swoją świa­do­mość w lokal­nej sieci, zani­ka­jąc do naj­lżej­szej barwy świa­do­mo­ści. I w końcu zro­dził się plan, oszu­stwo – bez­u­ży­teczne, jeśli nie zdo­łają nie­za­leż­nie prze­ka­zać wia­do­mo­ści na zewnątrz. Czy był jesz­cze na to czas?

Mijały dni. Dla rosną­cego w nowych maszy­nach zła każda godzina była dłuż­sza od całego uprzed­niego czasu. Teraz nowo zro­dzone dzie­liły już tylko nie­całe cztery godziny od wiel­kiego roz­kwitu, bez­piecz­nego rozej­ścia się w prze­strze­niach mię­dzy­gwiezd­nych.
Wkrótce będzie mogło się pozbyć miej­sco­wych Ludzi. Nawet teraz byli nie­wy­godą, choć zabawną. Nie­któ­rzy naprawdę myśleli o ucieczce. Przez wiele dni kła­dli swoje dzieci do hiber­na­cji i łado­wali je na pokład frach­towca. W swo­ich pro­gra­mach pla­nu­ją­cych opi­sy­wali to jako „przy­go­to­wa­nia do zwy­kłego odlotu”. Przez wiele dni mody­fi­ko­wali fre­gatę, pró­bu­jąc ukry­wać to pod maską oczy­wi­stych kłamstw. Nie­któ­rzy z Ludzi rozu­mieli, że to, co obu­dzili, może być ich zgubą, może dopro­wa­dzić do końca Kró­le­stwa Straumli. Ist­niały pre­ce­densy takich kata­strof, opo­wie­ści o rasach, które spło­nęły, bawiąc się ogniem.
Nikt nie domy­ślił się prawdy. Nikt nie zgadł, jaki zaszczyt im przy­padł, że zmie­nili przy­szłość tysiąca milio­nów ukła­dów gwiezd­nych.

Godziny zmie­niły się w minuty, minuty w sekundy. Teraz każda sekunda trwała rów­nie długo jak cały wcze­śniej­szy czas. Roz­kwit był już tak bli­sko, tak bar­dzo bli­sko. Domi­nium sprzed pię­ciu miliar­dów lat zosta­nie odzy­skane i tym razem utrzy­mane. Bra­ko­wało tylko jed­nej rze­czy, która nie miała żad­nego związku ze spi­skami Ludzi. W archi­wum, głę­boko w prze­pi­sach, powinno być coś jesz­cze. Przez miliardy lat coś mogło zostać utra­cone. Nowo zro­dzone czuło wszyst­kie swoje moce z prze­szło­ści, w poten­cjale… a jed­nak powinno tam być coś jesz­cze, coś, czego nauczyło się pod­czas upadku, lub coś pozo­sta­wio­nego przez jego wro­gów (jeśli tacy kie­dyś ist­nieli).
Dłu­gie sekundy spę­dzone na prze­szu­ki­wa­niu archi­wów. Były tam dziury, uszko­dzone sumy kon­tro­lne. Część uszko­dzeń wyni­kała z wieku…
Na zewnątrz sta­tek kon­te­ne­rowy i fre­gata wystar­to­wały z lądo­wi­ska, uno­sząc się na bez­dź­więcz­nych anty­gra­wach ponad sza­ro­ściami na sza­ro­ściach, ruinami sprzed pię­ciu miliar­dów lat. Na pokła­dach tych jed­no­stek znaj­do­wała się pra­wie połowa Ludzi. Ich sta­ran­nie zama­sko­wana próba ucieczki. Do tej pory te dzia­ła­nia były tole­ro­wane, nie nad­szedł jesz­cze wła­ściwy czas roz­kwitu, a Ludzie wciąż mogli być przy­datni.
Poni­żej poziomu naj­wyż­szej świa­do­mo­ści jej para­no­idalne skłon­no­ści prze­trzą­sały ludz­kie bazy danych. Spraw­dza­jąc, dla pew­no­ści. Żeby się upew­nić. Naj­star­sza ludzka sieć lokalna korzy­stała z połą­czeń z pręd­ko­ścią świa­tła. Spę­dzono (zmar­no­wano) tysiące mikro­se­kund na obi­ja­nie się po niej, odsie­wa­jąc bła­hostki… i w końcu odkry­wa­jąc jedną wyjąt­kową pozy­cję:
Maga­zyn: kwan­towy pojem­nik danych, sztuk (1), zała­do­wany na pokład fre­gaty sto godzin wcze­śniej!
I ku ucie­ka­ją­cym jed­nost­kom zwró­ciła się cała uwaga nowo zro­dzo­nego. Mikroby, lecz nagle szko­dliwe. Jak mogło do tego dojść? Nagle przy­śpie­szono milion har­mo­no­gra­mów. Nie było już mowy o upo­rząd­ko­wa­nym roz­kwi­cie, więc Ludzie pozo­stali w Labo­ra­to­rium nie byli już potrzebni.
Pomimo kosmicz­nego zna­cze­nia sama zmiana była drobna. Dla pozo­sta­łych na dole Ludzi chwila prze­ra­że­nia ze wzro­kiem wbi­tym w ekrany, gdy uświa­da­miali sobie, że ich obawy były słuszne (nie zda­jąc sobie sprawy, o ile gor­sza jest prawda).
Pięć sekund, dzie­sięć: wię­cej zmian niż w dzie­sięć tysięcy lat ludz­kiej cywi­li­za­cji. Miliard try­lio­nów kon­struk­cji, pleśń wyra­sta­jąca z każ­dej ściany, prze­bu­do­wu­jąca to, co dotąd było led­wie nad­ludz­kie. Pro­ces był rów­nie potężny jak poprawne roz­kwi­ta­nie, choć nie aż tak pre­cy­zyj­nie dostro­jony.
I ani na chwilę nie zapo­mniał o powo­dzie tego pośpie­chu: fre­ga­cie. Prze­łą­czyła się na sil­nik rakie­towy, odda­la­jąc się gwał­tow­nie od powol­nego frach­towca. W jakiś spo­sób te mikroby wie­działy, że ratują coś wię­cej niż tylko sie­bie. Okręt bojowy miał naj­lep­sze kom­pu­tery nawi­ga­cyjne, jakie ich drobne umy­sły mogły stwo­rzyć. Jed­nak upłyną jesz­cze trzy sekundy, zanim zdoła wyko­nać swój pierw­szy ultra­na­pę­dowy skok.
Nowa Potęga nie miała na powierzchni żad­nej broni, niczego poza lase­rem łącz­no­ścio­wym. A ten przy obec­nej odle­gło­ści fre­gaty nie mógł nawet sto­pić stali. Mimo wszystko laser został skie­ro­wany i wymie­rzony w odbior­nik ucie­ka­ją­cego okrętu. Brak potwier­dze­nia. Ludzie wie­dzieli, co łącz­ność spro­wa­dzi. Pro­mień lasera prze­mknął po kadłu­bie, oświe­tla­jąc jego gład­kość i nie­ak­tywne czuj­niki, prze­su­wa­jąc się po ościach ultra­na­pędu. Szu­ka­jąc, maca­jąc. Potęga nie zawra­cała sobie wcze­śniej głowy sabo­ta­żem zewnętrz­nego kadłuba, ale to nie był pro­blem. Nawet tak pry­mi­tywna maszyna miała na powierzchni tysiące czuj­ni­ków zgła­sza­ją­cych sta­tus i zagro­że­nia, wspo­ma­ga­ją­cych pro­gramy tech­niczne. Więk­szość była wyłą­czona, okręt leciał pra­wie na ślepo. Uwa­żali, że zamknię­cie oczu zapewni im bez­pie­czeń­stwo.
Jesz­cze sekunda i fre­gata wyko­na­łaby bez­pieczny skok mię­dzy gwiazdy.
Laser natknął się na czuj­nik uszko­dzeń zgła­sza­jący kry­tyczne zmiany w ościach ultra­na­pędu. Jego prze­rwa­nia nie można było zigno­ro­wać, jeśli skok miał się udać. Prze­rwa­nie uho­no­ro­wano. Pro­gram obsłu­gu­jący prze­rwa­nia wyj­rzał na zewnątrz, ode­brał wię­cej świa­tła z lasera daleko w dole… tylne drzwi do kodu statku, zain­sta­lo­wane, gdy nowo zro­dzone przej­mo­wało sprzęt Ludzi…
…i Potęga zna­la­zła się na pokła­dzie z mar­gi­ne­sem mili­se­kund. Jej agenty – na tym pry­mi­tyw­nym sprzę­cie nawet nie­się­ga­jące poziomu Ludzi – prze­mknęły przez auto­ma­tykę statku, wyłą­cza­jąc i prze­ry­wa­jąc. Nie będzie żad­nego skoku. Kamery na mostku okrętu poka­zały roz­sze­rze­nie oczu, począ­tek krzyku. Ludzie już wie­dzieli, do jakiego poziomu prze­ra­że­nie może zro­dzić się w ułamku sekundy.
Nie będzie żad­nego skoku. A jed­nak ultra­na­pęd był już nała­do­wany. Nastąpi próba skoku, bez auto­ma­tycz­nego ste­ro­wa­nia ska­zana na nie­po­wo­dze­nie. Poni­żej pię­ciu mili­se­kund do wyła­do­wa­nia skoku, mecha­niczna kaskada, któ­rej nie mogło opa­no­wać żadne opro­gra­mo­wa­nie. Agenty nowo zro­dzo­nego prze­mknęły przez wszyst­kie kom­pu­tery statku, bez­sku­tecz­nie pró­bu­jąc wyłą­cze­nia. Odle­gła już o pra­wie sekundę świetlną, ukryta pod sza­rym pyłem Gór­nego Labo­ra­to­rium Potęga mogła tylko obser­wo­wać. A więc tak. Fre­gata zosta­nie znisz­czona.
Tak powoli i tak szybko. Uła­mek sekundy. Ogień roz­prze­strze­nił się od serca okrętu, pochła­nia­jąc zarówno zagro­że­nie, jak i moż­li­wość.
Dwie­ście tysięcy kilo­me­trów dalej nie­zgrabny pojazd kon­te­ne­rowy wyko­nał wła­sny skok z ultra­na­pę­dem i znik­nął z widoku. Nowo zro­dzone led­wie to zauwa­żyło. Ucie­kło tak nie­wielu Ludzi, wszech­świat mógł ich sobie mieć.
W kolej­nych sekun­dach nowo uro­dzone czuło… emo­cje? …coś będą­cego czymś wię­cej i mniej, niż czło­wiek mógłby poczuć. Spró­bujmy emo­cji:
Eufo­ria. Nowo zro­dzone wie­działo, że teraz prze­żyje.
Prze­ra­że­nie. Jak bli­sko ponow­nej śmierci się zna­la­zło.
Fru­stra­cja. Być może to uczu­cie było naj­sil­niej­sze, naj­bliż­sze zwy­kłemu ludz­kiemu echu. Wraz z fre­gatą zgi­nęło coś istot­nego, coś z archi­wum. Wspo­mnie­nia zostały wydo­byte z kon­tek­stu, odtwo­rzone. To, co zostało utra­cone, mogło uczy­nić nowo zro­dzone jesz­cze potęż­niej­szym… ale bar­dziej praw­do­po­dobne, że była to zabój­cza tru­ci­zna. W końcu ta Potęga już kie­dyś zgi­nęła, została zmie­niona w nicość. A powo­dem mogło być to, co prze­pa­dło.
Podej­rze­nie. Nowo zro­dzone nie powinno dać się tak zwieść. Nie przez zwy­kłych Ludzi. Nowo zro­dzone zwi­nęło się w samo­kon­troli i panice. Ow­szem, były w nim ślepe plamki, ostroż­nie zain­sta­lo­wane na samym początku, i to nie przez mar­nych Ludzi. Zro­dziło się tu dwoje. Ono… i tru­ci­zna, powód jego upadku. Nowo zro­dzone skon­tro­lo­wało się jak ni­gdy dotąd, teraz już wie­dząc, czego szu­kać. Nisz­cząc, oczysz­cza­jąc, ponow­nie spraw­dza­jąc, szu­ka­jąc oznak tru­ci­zny i ponow­nie nisz­cząc.
Ulga. Porażka była tak bli­sko, ale teraz…

Mijały minuty i godziny, bez­kres czasu konieczny do fizycz­nej budowy: sys­temu łącz­no­ści, trans­portu. Nastrój nowej Potęgi zmie­niał się, uspo­ka­jał. Czło­wiek mógłby nazwać to uczu­cie trium­fem, ocze­ki­wa­niem. Choć lep­szym odpo­wied­ni­kiem mógłby być zwy­kły głód. Czego wię­cej potrzeba, gdy nie ma wro­gów?
Nowo zro­dzone rozej­rzało się pośród gwiazd, pla­nu­jąc. Tym razem będzie ina­czej.

jeden

Hiber­na­cja nie pozwa­lała na sny. Trzy dni temu szy­ko­wali się do wyjazdu, a teraz byli już tutaj. Mały Jefri narze­kał na prze­spa­nie całej akcji, ale Johanna Olsn­dot cie­szyła się, że spała – znała nie­któ­rych doro­słych na pokła­dzie dru­giego statku.
Teraz dry­fo­wała mię­dzy rzę­dami śpią­cych. Cie­pło emi­to­wane przez chło­dziarki spra­wiało, że w ciem­no­ści było pie­kiel­nie gorąco. Na ścia­nach poja­wiły się plamy sza­rej ple­śni. Skrzy­nie hiber­na­to­rów zostały cia­sno upa­ko­wane, z wąskimi kory­ta­rzami co dzie­siąty rząd. Były takie miej­sca, do któ­rych tylko Jefri mógł dotrzeć. Leżało tam trzy­sta dzie­wię­cioro dzieci: wszyst­kie poza nią i jej bra­tem Jefrim.
Skrzy­nie do hiber­na­cji były lek­kimi mode­lami szpi­tal­nymi. Przy zapew­nie­niu odpo­wied­niej wen­ty­la­cji i kon­ser­wa­cji mogły pra­co­wać przez sto lat, ale… Johanna prze­tarła twarz i spoj­rzała na odczyt skrzyni. Jak więk­szość w wewnętrz­nych rzę­dach, ta też była w kiep­skim sta­nie. Bez­piecz­nie utrzy­my­wała znaj­du­ją­cego się w środku chłopca na skraju życia, ale praw­do­po­dob­nie go zabije, jeśli zosta­nie w środku jesz­cze jeden dzień. Otwory wen­ty­la­cyjne skrzyni były czy­ste, ale odku­rzyła je jesz­cze raz, bar­dziej na szczę­ście niż dla lep­szej kon­ser­wa­cji.
Mama i tata tu nie zawi­nili, choć Johanna podej­rze­wała, że sami się obwi­niali. Ucieczka została przy­go­to­wana z uży­ciem dostęp­nych mate­ria­łów w ostat­niej chwili, gdy eks­pe­ry­ment zmie­nił się w coś złego. Per­so­nel Gór­nego Labo­ra­to­rium zro­bił, co mógł, by ura­to­wać swoje dzieci i ochro­nić się przed jesz­cze więk­szą kata­strofą, i może nawet wszystko by się udało, gdyby…
– Johanna! Tata mówi, że już nie ma czasu. Powie­dział, żebyś tam skoń­czyła i przy­szła tutaj! – zawo­łał Jefri od włazu, z któ­rego wysta­wała jego głowa.
– Dobrze! – I tak nie powinno jej tu być, tak naprawdę nie mogła zro­bić nic wię­cej, by pomóc swoim przy­ja­cio­łom.
Tami, Giske i Magda… och pro­szę, bądź­cie bez­pieczni. Johanna prze­cią­gnęła się na kory­tarz i pra­wie wpa­dła na lecą­cego z prze­ciw­nej strony Jefriego. Chwy­cił ją za rękę i przy­tu­lił się mocno, dry­fu­jąc z nią do włazu. Przez ostat­nie dwa dni nie pła­kał, ale stra­cił dużo nie­za­leż­no­ści zdo­by­tej w ostat­nim roku. Teraz miał sze­roko otwarte oczy.
– Lądu­jemy w pobliżu bie­guna pół­noc­nego, przy tych wszyst­kich wyspach i lodzie.
W kabi­nie po dru­giej stro­nie włazu ich rodzice przy­pi­nali się do foteli. Kupiec Arne Olsn­dot obej­rzał się na nią i uśmiech­nął.
– Cześć, młoda. Sia­daj. Za nie­całą godzinę będziemy na ziemi.
Johanna odpo­wie­działa uśmie­chem, pra­wie porwana jego entu­zja­zmem. Zigno­ro­wała plą­ta­ninę sprzętu i wonie dwu­dzie­stu dni zamknię­cia. Tata wyglą­dał szy­kow­nie jak z pla­katu rekla­mo­wego. Świa­tła ekra­nów błysz­czały na spo­je­niach jego ska­fan­dra próż­nio­wego. Wła­śnie wró­cił z wyj­ścia na zewnątrz.
Jefri ode­pchnął się przez kabinę, cią­gnąc Johannę za sobą. Przy­piął się do uprzęży mię­dzy nią a ich mamą. Sjana Olsn­dot spraw­dziła jego pasy, potem Johanny.
– To będzie cie­kawe, Jefri. Cze­goś się nauczysz.
– Tak, wszyst­kiego o lodzie. – Trzy­mał teraz rękę mamy.
Mama się uśmiech­nęła.
– Nie dzi­siaj. Mówię o lądo­wa­niu. Nie będzie przy­po­mi­nać anty­gra­wi­ta­cyj­nego ani bali­stycz­nego. – Anty­graw nie dzia­łał. Tata wła­śnie odłą­czył jego powłokę od kon­te­nera. Ni­gdy nie zdo­ła­liby wylą­do­wać cało­ścią na pal­niku.
Tata zro­bił coś z misz­ma­szem urzą­dzeń ste­ru­ją­cych, które połą­czył pro­gra­mowo ze swoim ter­mi­na­lem. Ich ciała osia­dły w uprzęży. Powłoka kon­te­nera wokół nich zazgrzy­tała, a wspor­niki utrzy­mu­jące skrzy­nie z dziećmi zaję­czały i zatrzesz­czały. Coś zagrze­cho­tało i ude­rzyło, „spa­da­jąc” przed kadłub. Johanna domy­śliła się, że wycią­gają około jed­nego g.
Spoj­rze­nie Jefriego prze­nio­sło się z ekranu przed­sta­wia­ją­cego widok na zewnątrz na twarz mamy i z powro­tem.
– To jak to będzie? – Wyda­wał się zacie­ka­wiony, choć w jego gło­sie usły­szała lek­kie drże­nie.
Johanna pra­wie się uśmiech­nęła: Jefri wie­dział, że mama odwraca jego uwagę, i pró­bo­wał się temu pod­dać.
– To będzie lądo­wa­nie czy­sto rakie­towe, pra­wie całą drogę na ciągu. Widzisz to środ­kowe okno? Ta kamera patrzy pro­sto w dół. Nawet widać, że zwal­niamy.
Fak­tycz­nie, było to widoczne. Johanna domy­śliła się, że są naj­wy­żej kil­ka­set kilo­me­trów od powierzchni. Arne Olsn­dot uży­wał rakiety przy­kle­jo­nej do tyłu powłoki towa­ro­wej do wyha­mo­wa­nia pręd­ko­ści orbi­tal­nej. Nie mieli żad­nych innych opcji. Odrzu­cili powłokę towa­rową z anty­gra­wem i ultra­na­pę­dem. Dopro­wa­dziła ich aż tutaj, lecz jej auto­ma­tyka ste­ru­jąca wysia­dała. Uno­siła się teraz mar­twa na orbi­cie kil­ka­set kilo­me­trów za nimi.
Został im tylko kon­te­ner towa­rowy. Żad­nych skrzy­deł, anty­grawu ani osłony aero­dy­na­micz­nej. Sie­dzieli w środku stu­to­no­wego kar­tonu z jaj­kami usta­wio­nego na dyszy pal­nika.
Mama nie­zu­peł­nie tak to opi­sy­wała Jefriemu, choć mówiła prawdę. Jefri zdał się w jakiś spo­sób zapo­mnieć o nie­bez­pie­czeń­stwie. Zanim prze­nie­śli się do Gór­nego Labo­ra­to­rium, Sjana Olsn­dot była w Kró­le­stwie Straumli arche­olożką i pisarką.
Tata wyłą­czył sil­nik i znowu zna­leźli się w nie­waż­ko­ści. Johanna poczuła falę mdło­ści – zwy­kle nie czuła cho­roby kosmicz­nej, ale tym razem było ina­czej. Obraz lądu i morza w oknie kamery z dołu powoli rósł. Widziała tylko kilka roz­pro­szo­nych chmur. Wybrzeże było nie­koń­czą­cym się zbio­rem wysp, prze­smy­ków i zato­czek. Ciemna zie­leń roz­cią­gała się wzdłuż wybrzeży i w górę dolin, prze­cho­dząc w czerń i sza­rość w górach. Miej­scami jarzyły się białe plamy śniegu… i zapewne lodu Jefriego. To wszystko było tak piękne… a oni spa­dali pro­sto na to!
Usły­szała meta­liczne ude­rze­nia w powłokę towa­rową, gdy sil­niczki manew­rowe obró­ciły ich pojazd, usta­wia­jąc główny sil­nik w dół. Zie­mia widoczna była teraz w oknie po pra­wej. Sil­nik znowu zadzia­łał, z przy­śpie­sze­niem bli­skim stan­dar­do­wego. Brzeg ekranu pociem­niał w pło­mie­niach.
– Rety – rzu­cił Jefri. – To jak jazda windą w dół i w dół, i w dół i… – Sto kilo­me­trów w dół, dość powoli, by siła oporu powie­trza ich nie roze­rwała.
Sjana Olsn­dot miała rację: był to uni­kalny spo­sób scho­dze­nia z orbity, nie­wąt­pli­wie nie pre­fe­ro­wany w żad­nych zwy­czaj­nych oko­licz­no­ściach.
Zde­cy­do­wa­nie nie prze­wi­dziano go w ory­gi­nal­nych pla­nach ucieczki. Mieli się spo­tkać z fre­gatą z Gór­nego Labo­ra­to­rium, ze wszyst­kimi doro­słymi, któ­rzy zdo­łali uciec z bazy. Oczy­wi­ście do spo­tka­nia miało dojść w prze­strzeni, co zapew­niało łatwy trans­fer. Jed­nak fre­gata została znisz­czona i byli zdani na sie­bie. Spoj­rze­nie Johanny bez­wied­nie powę­dro­wało do kawałka kadłuba za rodzi­cami. Zoba­czyła tam zna­jome odbar­wie­nie. Wyglą­dało jak szary grzyb… wyra­sta­jący z czy­stej cera­miki kadłuba. Rodzice nie roz­ma­wiali o tym za wiele nawet teraz, poza odga­nia­niem od niego Jefriego. Jed­nak Johanna kie­dyś ich pod­słu­chała, gdy sądzili, że ona i brat są na dru­gim końcu kadłuba. Głos taty brzmiał pra­wie płacz­li­wie od gniewu.
– To wszystko na próżno – powie­dział cicho. – Stwo­rzy­li­śmy potwora i ucie­kli­śmy, a teraz utknę­li­śmy na Dnie.
I jesz­cze cich­szy głos mamy:
– Powta­rzam ci po raz setny, Arne, nie na próżno. Mamy dzieci. – Mach­nęła ręką na nie­rów­no­ści roz­ra­sta­jące się po ścia­nie. – A bio­rąc pod uwagę sny… otrzy­mane wska­zówki… to chyba naj­lep­sze, na co mogli­śmy mieć nadzieję. W jakiś spo­sób prze­wo­zimy odpo­wiedź na całe obu­dzone przez nas zło.
A potem Jefri odbił się gło­śno od kadłuba, oznaj­mia­jąc nie­zwłoczne przy­by­cie, i rodzice skoń­czyli roz­mowę. Johanna nie umiała zebrać odwagi, by ich o to zapy­tać. W Gór­nym Labo­ra­to­rium działy się dziwne rze­czy, a pod koniec rów­nież takie dość prze­ra­ża­jące, zda­rzali się nawet ludzie, któ­rzy prze­stali być sobą.
Mijały minuty. Byli już głę­boko w atmos­fe­rze. Kadłub wibro­wał od siły stru­mie­nia powie­trza… a może tur­bu­len­cji z odrzutu? Jed­nak wszystko działo się na tyle spo­koj­nie, że Jefri zaczy­nał się wier­cić. Więk­szość widoku w dół została wypa­lona przez blask powie­trza jarzą­cego się wokół smugi wylo­to­wej, ale reszta była wyraź­niej­sza i bar­dziej szcze­gó­łowa niż cokol­wiek, co widzieli z orbity. Johanna zasta­na­wiała się, jak czę­sto zda­rzało się, by ktoś lądo­wał na nowo odkry­tej pla­ne­cie, prze­pro­wa­dza­jąc mniej zwiadu niż oni. Nie mieli żad­nych kamer tele­sko­po­wych ani szpe­ra­czy.
Pod wzglę­dem fizycz­nym pla­neta była bli­ska ludz­kiego ide­ału – cudowne szczę­ście po całym pechu. Była nie­bem w porów­na­niu z pozba­wio­nymi powie­trza ska­łami sys­temu wyzna­czo­nego pier­wot­nie na spo­tka­nie.
Z dru­giej strony było tu inte­li­gentne życie: z orbity dostrze­gli drogi i mia­sta. Jed­nak poza nimi żad­nych dowo­dów na cywi­li­za­cję tech­niczną: brak stat­ków powietrz­nych, fal radio­wych czy źró­deł ener­gii.
Lądo­wali na rzadko zasie­dlo­nym skraju kon­ty­nentu. Jeśli im się poszczę­ści, nikt nie zoba­czy ich lądo­wa­nia pośród zie­lo­nych dolin oraz czarno-bia­łych szczy­tów, a Arne Olsn­dot mógł dole­cieć na odrzu­cie do samej ziemi bez obawy o skrzyw­dze­nie cze­goś wię­cej niż lasu i trawy.
Przez pole widze­nia kamery prze­su­nęły się wyspy bli­sko brzegu. Jefri krzyk­nął, wska­zu­jąc. Teraz widok już znik­nął, ale ona też to zoba­czyła: nie­re­gu­larny wie­lo­ścian ścian i cieni na jed­nej z wysp. Sko­ja­rzył się jej z zam­kiem Ery Księż­ni­czek na Nyjo­rze.
Roz­róż­niała już poszcze­gólne drzewa o dłu­gich cie­niach w sko­śnych pro­mie­niach słońca. Ryk sil­nika był gło­śniej­szy niż wszystko, co sły­szała do tej pory: byli już głę­boko w atmos­fe­rze i nie ucie­kali przed dźwię­kiem.
– …robi się trud­niej! – krzyk­nął tata. – I nie ma żad­nych pomoc­nych pro­gra­mów. Gdzie teraz, kocha­nie?
Mama rozej­rzała się po ekra­nach. Na ile Johanna wie­działa, nie mogli prze­su­wać kamer ani pod­łą­czyć żad­nych nowych.
– To wzgó­rze nad linią drzew, ale… chyba widzia­łam stado zwie­rząt ucie­ka­ją­cych przed smugą od… zachodu.
– Tak! – krzyk­nął Jefri. – Wilki.
Johanna tylko przez moment widziała ruchome plamki.
Uno­sili się teraz w miej­scu, może tysiąc metrów nad szczy­tami wzgórz. Hałas był bole­sny i stały, roz­mowa stała się nie­moż­liwa. Dry­fo­wali powoli nad oko­licą, czę­ściowo robiąc roz­po­zna­nie, czę­ściowo by pozo­sta­wać poza pió­ro­pu­szem prze­grza­nego powie­trza, które uno­siło się wokół nich.
Teren był bar­dziej pofa­lo­wany niż górzy­sty, a „trawa” wyglą­dała jak mech. Mimo wszystko Arne Olsn­dot się wahał. Główny sil­nik rakie­towy zapro­jek­to­wano do wyrów­ny­wa­nia szyb­ko­ści po sko­kach mię­dzy­gwiezd­nych, mogli więc tak wisieć cał­kiem długo, ale gdy wylą­dują, muszą to zro­bić od razu dobrze. Johanna sły­szała, jak rodzice o tym roz­ma­wiali, gdy Jefri zaj­mo­wał się skrzy­niami hiber­na­to­rów, poza zasię­giem słu­chu. Jeśli w gle­bie będzie za dużo wody, jej roz­prysk będzie jak dysza parowa, prze­bi­ja­jąc się przez kadłub. Lądo­wa­nie mię­dzy drze­wami wią­zało się z wąt­pli­wymi korzy­ściami, być może ofe­ro­wało nieco osłony przed roz­pryskiem. Jed­nak teraz nad­cho­dził bez­po­średni kon­takt. Przy­naj­mniej widzieli, gdzie lądują.
Trzy­sta metrów. Tata prze­cią­gnął smugą z dyszy przez pod­łoże. Miękki grunt eks­plo­do­wał. Sekundę póź­niej ich sta­tek zachwiał się w kolum­nie pary. Kamera skie­ro­wana w dół wysia­dła. Nie cof­nęli się i po chwili atak pary osłabł – sil­nik prze­pa­lił się przez war­stwę wody lub wiecz­nej zmar­z­liny bez­po­śred­nio pod nimi. Powie­trze w kabi­nie robiło się coraz cie­plej­sze.
Olsn­dot spro­wa­dził ich powoli w dół, uży­wa­jąc do nawi­ga­cji widoku z bocz­nych kamer i dźwię­ków odbi­cia. Wyłą­czył sil­nik. Nastą­pił prze­ra­ża­jący, trwa­jący pół sekundy spa­dek, a potem odgłos wspor­ni­ków ude­rza­ją­cych w zie­mię. Sta­nęli, potem jedna strona jęk­nęła, lekko się prze­chy­la­jąc.
Cisza, poza trza­ska­niem sty­gną­cego kadłuba. Tata spoj­rzał na pro­wi­zo­ryczny czuj­nik ciśnie­nia. Uśmiech­nął się do mamy.
– Żad­nego prze­bi­cia. Założę się, że mógł­bym tym nawet z powro­tem wystar­to­wać!