Szlak wirtualnego zwiedzania zabytkowych bibliotek zaprowadził nas ponownie do Uniwersytetu Wrocławskiego. Tym razem zajrzeliśmy do Pracowni Historii Kartografii, która mieści się w Instytucie Geografii i Rozwoju Regionalnego.
Zbiory PHK liczą 41 183 dokumentów kartograficznych (w większości współczesnych), z czego ponad 38 tys. to mapy arkuszowe. Kolekcja Pracowni Historii Kartografii wywodzi się ze zbiorów lwowskiego Instytutu Kartograficznego, założonego przez Eugeniusza Romera w 1921 roku. Po wojnie, przesiedleńcy związani z lwowskim Instytutem Kartograficznym i wydawnictwem Książnica-Atlas przywieźli do Wrocławia materiały (w tym zbiory kartograficzne), które ulokowano w gmachu głównym Uniwersytetu Wrocławskiego.
zobacz film:
Rolę przewodnika po dziełach dawnych, którymi szczyci się dzisiejsza Pracownia Historii Kartografii, przyjął dr hab. Waldemar Spallek, kierownik Pracowni. Zaprezentował m.in. geograficzno-statystyczny atlas Polski Eugeniusza Romera z 1916 roku, za wydanie którego Romer został oskarżony – jako poddany cesarza austriackiego – o zdradę państwa. Atlas ten odegrał istotną rolę w zabiegach o ustalenie granic niepodległej Polski. Dwa egzemplarze Atlasu wysłano do Stanów Zjednoczonych, gdzie po powieleniu rozdysponowano publikację wśród amerykańskich polityków, dzięki czemu na kończącej I wojnę światową pokojowej konferencji w Paryżu mieli już wyrobione zdanie na temat kwestii polskiej. Koncepcją, zawartością (dane m.in. na temat, gospodarki, rolnictwa, ludności) atlas spełniał wszelkie warunki zakwalifikowania go do kategorii atlasu narodowego, poza jednym – nie istniało państwo, którego dotyczył.
Zobaczyliśmy także słynną mapę Polski Rizziego Zannoniego, inicjatorem i sponsorem której był książę Józef Aleksander Jabłonowski. Mapa powstała u schyłku niepodległości Polski, wydana została w 1772 r. Składa się z kilkudziesięciu arkuszy (w skali 1:629 000), które po połączeniu tworzą jedną mapę ścienną. Mapę uznawano za tak dobre opracowanie kartometryczne, że wykorzystywana była przez wojska napoleońskie do celów informacyjnych i zwiadowczych.
Część zbiorów Pracowni Historii Kartografii jest zdigitalizowana i publicznie dostępna na platformie leopoldina.pl, w bibliotece cyfrowej UWr www.bibliotekacyfrowa.pl/dlibra oraz w geoportalu dolnośląskim w module „mapy historyczne”. ■Beata Kaniewska
zdjęcia: Krzysztof Kaniewski
