Jajko

Czy wiesz, że jajko nie pęknie, jeśli ściśniesz je w dłoni? I że wytrzyma ciężar nawet grubej książki?

Czy wiesz, że kiedyś jajka były gratką dla kolekcjonerów, a dziś są przedmiotem badań oologów? Dlaczego wróble znoszą jajka w szaro-brązowe ciapki, a kosy w brązowe kropki?

Kto jest mistrzem kamuflażu, a kto znosił największe na świecie jaja? Czym się różnią gniazda budowane na nadmorskich klifach od tych na drzewach? Jak wyglądają jaja motyla, a jak jaja żaby?

Urzekające ilustracje Britty Teckentrup wraz z krótkimi i intrygującymi tekstami doceniło jury międzynarodowego konkursu Bologna Ragazzi Award, przyznając publikacji wyróżnienie w kategorii non-fiction.

Spis treści
Jajko
Krzywizna doskonała
Kolekcje jaj
Jaja ptasie
Kształty jaj
Barwy jaj
Różnobarwne jaja
Rudzik i drozd wędrowny
Kamuflaż
We wnętrzu jaja
We wnętrzu jaja
Mamutak
Jajo mamutaka wielkości naturalnej
Koliber
Jajo strusie
Porównanie wielkości jaj
Gniazda
Mistrzowski budowniczy
Gniazdo wiszące
Gniazdo kopcowate
Dziupla
Gniazdo z gliny
Gniazdo naziemne
Budowniczy nor
Gniazda naskalne
Gniazda platformy
Kukułka zwyczajna
Pingwin cesarski
Jaja owadów
Kształty jaj
Żabi skrzek
Gady
Żółwie morskie
Ryby
Dziobak
Jajko w sztuce, religii i mitologii
Sztuka i religia
Mitologia
Tradycja
Jaja carskie
Zdobienie jaj
Złote jajo

Jajko

Cud natury
 
Jajko zawsze odgrywało w kulturze niezwykle ważną rolę. Od zarania dziejów fascynowało ludzi. A że daje początek życiu, pojawia się w pradawnych mitach i religiach całego świata.
Ze swym idealnym kształtem, gładką powierzchnią i wspaniałymi barwami jest być może najdoskonalszym przedmiotem, jaki istnieje we wszechświecie.

Krzywizna doskonała

Jajko jest jednocześnie kruche i mocne, osobliwe i całkiem zwyczajne. Jego obły kształt to dla ludzkiego mózgu forma najprzyjemniejsza z możliwych.
Mimo swej kruchości jajko jest wyjątkowo odporne. Jeśli ściśniemy je w dłoni, nie pęknie. To dlatego, że jest zaokrąglone. Jego budowę można porównać z konstrukcją nośną łuku stosowanego w architekturze.
Jajo musi wytrzymać wagę wysiadującego go ptaka. Jajko kurze nie pęknie pod ciężarem nawet grubej książki.

Kolekcje jaj

Jaja ptasie zawsze były przedmiotem pożądania, toteż ludzie namiętnie je zbierali. Zwłaszcza od czasów angielskiego badacza przyrody Karola Darwina, który w XIX wieku prowadził studia nad ptakami.
Jajka kolekcjonowano na potrzeby nauki – by poznać bogactwo przyrody. Ale też by je sprzedawać i wystawiać jako cenne dziwy natury.
W 1954 roku, kiedy stało się jasne, że wiele ptaków wyginęło tylko dlatego, że ich jaja skupowali kolekcjonerzy, Wielka Brytania zakazała takich praktyk.
Dziś wciąż zbiera się jaja w celach naukowych, a w muzeach całego świata można podziwiać ich fascynujące kolekcje.

Jaja ptasie

Oologia
 
Kiedy mówimy o tym, że jajka są piękne, mamy na myśli przede wszystkim ich wielką rozmaitość. Badanie jaj ptasich nazywamy oologią. Jest to gałąź ornitologii, nauki o ptakach. Oolodzy zajmują się głównie opisywaniem i klasyfikacją jaj pod względem kształtu, wagi, budowy i barwy.

Kształty jaj

Jajko jajku nierówne. Ich wielkość i kształt bywają przeróżne. Większość jaj ptasich jest owalna, z jednej strony zaokrąglona, z drugiej bardziej spiczasta.
Taki a nie inny kształt jaja zależy od środowiska, w jakim żyje gatunek. Ptaki, które budują gniazda na klifach, składają jaja nieco bardziej wydłużone i ostro zakończone. Dzięki temu nie wypadają one tak łatwo z gniazda, a raczej kręcą się wokół własnej osi. Jaja tych, które gniazdują na ziemi, są natomiast bardziej krągłe.