Barwa ciszy

Yasmin Alfredson przybywa wraz z głuchą córką Ruby na Alaskę, by spotkać się tam z mężem Mattem, dokumentalistą, który przebywa na północy, filmując przyrodę.

Po przylocie dowiaduje się, że wioska, w której mieszkał Matt, Anaktue, została strawiona przez wielki pożar i że nikt nie ocalał. Yasmin, wbrew temu, co twierdzi policja, wierzy uparcie, że jej mąż przetrwał, i wyrusza na jego poszukiwania.

Wraz z córką przemierzają ciężarówką pustkowia Alaski podczas nocy polarnej. Przez całą drogę podąża za nią tajemniczy wóz, a na laptopie jej córki pojawiają się anonimowe maile ze zdjęciami martwych zwierząt.

Czy Yasmin odnajdzie męża? Co naprawdę wydarzyło się w Anaktue?

Doskonałe tempo, porywająca fabuła. Brzmienie ciszy przyprawi czytelnika o żywsze bicie serca. Absolutnie wciągające.
Louise Penny

Tak doskonale i przejmująco napisane. Wszystko, czego się oczekuje od wspaniałej powieści.
Liane Moriarty

Niczym powiew lodowatego powietrza, ten pełen bezustannego napięcia thriller jest jednocześnie rodzinnym dramatem widzianym oczami dziecka, jak żaden inny. Nie czułam takich dreszczy od czasu Smilli w labiryntach śniegu.
Emma Donoghue.

Rosamund Lupton jest scenarzystką i autorką książek. Jej thrillery psychologiczne: Siostra i Potem zostały pozytywnie ocenione przez recenzentów, były bestsellerami, wydano je w wielu krajach.

Jest LODOWATO zimno, jakby powietrze było ze stłuczonego szkła. Nasz angielski mróz to krągłe bałwanki i hura! spadł śnieg; mróz przyjazny. Ale ten jest zły. Tata powiedział, że dwie najważniejsze rzeczy dotyczące Alaski to:

po pierwsze — jest tu naprawdę zimno i po drugie — jest supercicho, bo są tu tysiące kilometrów śniegu i prawie nie ma ludzi. Chodziło mu pewnie o północną Alaskę, a nie okolice Fairbanks Airport — z samochodami, których opony wibrują na drodze, z ludźmi, których walizki na kółkach podskakują na chodniku, i z samolotami, które jak nożyce przecinają niebo. Tata jest wielkim fanem ciszy. Mówi, że nie jestem głucha, tylko potrafię słuchać ciszy.

Mama trzyma się tuż obok, jakby mogła owinąć mnie jeszcze jedną ciepłą warstwą samej siebie, a ja nachylam się do niej. Sądzi, że skuter śnieżny taty się popsuł i dlatego tata nie zdążył złapać awionetki. Mówi, że jego telefon satelitarny się rozładował, bo inaczej by do nas zadzwonił.
Tata miał się z nami spotkać na lotnisku. Ale zamiast niego zjawiła się ta policjantka „Nic Na Razie Nie Mogę Powiedzieć Przykro Mi”. Teraz kroczy z przodu, jakbyśmy były na wycieczce szkolnej w muzeum, zaraz zamykają, a dziewczynki zbite w gromadkę wołają za nią: „Pięć minut w sklepiku z pamiątkami, proszę pani!”, ale kiedy kobieta idzie w taki sposób, to wiadomo, że nie zwolni kroku.
Noszę gogle i kominiarkę. Tata był superapodyktyczny, kiedy mówił, co musimy ze sobą zabrać — „odpowiednią odzież polarną, Puggle” — i teraz, w tym powietrzu jak potłuczone szkło, jestem z tego zadowolona. Nigdy nie płaczę, a już na pewno nie wtedy, kiedy widzą mnie ludzie, bo to koniec — wezmą mnie za małą dziewczynkę. Jednak gdy płacze się w goglach, to nie jest tak, jakby się płakało publicznie, bo nikt nie widzi. Tata mówi, że na północy Alaski łzy mogą zamarznąć.

*

Trzymając córkę za rękę, Yasmin przystanęła w drodze do lotniskowego komisariatu — młoda funkcjonariuszka zmarszczyła zdziwiona czoło — ale przez krótką chwilę mogła powstrzymać to, co się dzieje. Wszędzie wokół zalegał śnieg, śnieg na śniegu, zakrywając wszystko, co niegdyś było, swą monotonną barwą i fakturą; scena ulepiona z gipsu. Dostrzegła delikatne odciski ptasich stóp i uświadomiła sobie, że spogląda w dół. Zmusiła się do podniesienia wzroku, ze względu na Ruby, i wystraszyła się otaczającej je przejrzystości. Śnieg przestał padać i powietrze było oślepiające, jasne i krystaliczne, a świetlistość zdumiewająca; jeszcze jeden obrót tarczy ku głębszej klarowności, a można by dojrzeć wokół siebie każdy atom powietrza. Jakby scena pozostawała w stanie zawieszenia, zbyt wyrazista, by być realna.

*

Policjantka zabrała właśnie gazetę z biurka, jakbym była dzieckiem, któremu nie wolno czytać gazet, podnoszę więc palce, żeby pokazać, że mam dziesięć lat, ale ona nie rozumie.
— Starszy funkcjonariusz wprowadzi panią za chwilę w szczegóły — mówi do mamy.
„Weźmie mnie za rękę i wprowadzi, gdzie trzeba” — pokazuje mi mama. Ludzie często nie dostrzegają, że mama jest zabawna, jakby ci, którzy wyglądają niczym gwiazdy filmowe, nie umieli żartować, co jest naprawdę niesprawiedliwe. Rzadko posługuje się językiem migowym, zawsze chce, żebym czytała z ruchu jej warg, więc też się uśmiecham, ale nasze uśmiechy to tylko reklamówki — w środku się nie uśmiechamy.
Mama mówi, że zaraz wróci i żebym przyszła do niej i zawołała ją, jeśli czegoś będę potrzebować. Pokazuję „OK”, podnosząc kciuki. To znak, którym posługują się także ludzie słyszący, co prawdopodobnie tłumaczy, dlaczego mama nie mówi mi POSŁUGUJ SIĘ SWOIMI SŁOWAMI, RUBY.
Kiedy mówię „powiedziałam”, chodzi mi o to, że pokazałam, czyli użyłam języka migowego, albo wystukałam na klawiaturze, co jest innym rodzajem języka migowego. Czasem posługuję się znakiem amerykańskim; to tak, jakby ludzie posługiwali się amerykańskim słowem, kiedy mówią ustami.
Jest tu telefonia komórkowa trzeciej generacji, ale nie dostałam mejla od taty. Było głupotą na to liczyć, bo:
po pierwsze — jego laptop został uszkodzony dwa tygodnie temu,
po drugie — nawet gdyby pożyczył laptopa od jakiegoś znajomego, to i tak nie ma sieci komórkowej ani Wi-Fi na północy, gdzie pewnie przebywa, ponieważ zepsuł mu się skuter śnieżny; będzie musiał więc skorzystać z terminalu satelitarnego, żeby przesłać mi mejla, a to super-trudne, kiedy jest strasznie zimno.
Puggle to australijskie określenie maleńkiego dziobaka. Tata kręci filmy dokumentalne i programy o dzikiej przyrodzie i kocha dziobaki. Ale dziobak, zwłaszcza młody, nie przeżyłby na Alasce nawet dwóch minut. Trzeba mieć specjalne futro, które zapewnia ciepło, jak u lisa polarnego, i kończyny, które nie pozwalają zapadać się w śniegu, jak u zająca amerykańskiego czy u piżmowo-łu arktycznego z jego wielkimi kopytami, które są w stanie kruszyć lód, dzięki czemu może dostać się do jedzenia i wody. A jeśli jest się osobą, to potrzeba gogli i polarnych rękawic, i specjalnej odzieży, i śpiwora puchowego, a tata ma to wszystko; więc nawet jeśli utknął na północy, gdzie łzy zamarzają, to da sobie radę, jak lis polarny, piżmowół arktyczny czy zając amerykański.
Wierzę w to całkowicie.
I przyjedzie tu, i nas znajdzie. Wiem, że tak będzie.
Siedząc w samolocie z Anglii, co trwało GODZINAMI i GODZINAMI, cały czas wyobrażałam sobie to, co właśnie robi tata. Myślałam — tata wyjeżdża akurat z wioski; tata siedzi teraz na skuterze śnieżnym; tata zbliża się do pasa startowego.
„W samym środku głuszy, Puggle, a środek głuszy ma to do siebie, że jest bardzo piękny i pusty, bo odnajdują go tylko nieliczni ludzie”.
Tata czeka teraz na awionetkę.
„Jak list na listonosza. Musisz być tam na czas, bo w przeciwnym razie cię nie zabiorą”.
Spałam całe wieki, a kiedy się obudziłam, pomyślałam — tata jest teraz na lotnisku i czeka na nas! I napisałam ten tweet o ekscytacji, że futrzany kaptur taty i bum! lądującego samolotu, choć tak naprawdę jeszcze nie wylądowaliśmy, ale pomyślałam, że to będzie najbardziej superniesamowite uczucie — odbić się parę razy od ziemi i że tata jest tak blisko.
A potem podszedł do mnie wścibski steward, a ja wiedziałam, że chce mi powiedzieć, żebym wyłączyła laptopa, co uszczęśliwiłoby mamę, bo nienawidzi „tego przeklętego laptopa”. Poprosiłam mamę, żeby mu powiedziała, że przestawię komputer na tryb bezpieczny. Nie byłam pewna, czy mama by to zrobiła, bo byłaby superzadowolona, gdybym musiała go wyłączyć, ale steward zobaczył, jak pokazuję na palcach mamie, i zrozumiał, że jestem głucha, i zrobił to, co robią zawsze ludzie, to znaczy od razu się wzruszył. Tata uważa, że tak się zachowują, bo widzą piękną mamę i małą głuchą dziewczynkę (mnie!) — jak na filmie w niedzielne popołudnie. Ten wzruszony steward nawet nie sprawdził, czy przestawiłam laptopa na tryb bezpieczny, tylko dał mi za darmo twixa. Mam nadzieję, że nie zdarzają się wśród terrorystów dziesięcioletnie głuche dziewczynki, bo oznaczałoby to, że dostają darmowe słodycze.
Nie jestem w ogóle jak małe dziewczynki na tych filmach, mama też nie jest jak gwiazda filmowa, jest zbyt zabawna i mądra, ale tata jest zupełnie jak Harrison Ford. Wiecie, taki ktoś, kto umie rozbroić terrorystę i jednocześnie czyta opowieści do poduszki. Strasznie go bawi, kiedy mu to mówię. I choć tak naprawdę nigdy nie musiał rozbrajać żadnego terrorysty — no, wiadomo — zawsze mi coś czyta, kiedy jest w domu, nawet jeśli mam już dziesięć i pół roku, i uwielbiam zasypiać, widząc jego palce tworzące słowa tuż przed moimi powiekami.
Potem wylądowaliśmy — koła uderzyły bum-łup, a ja podekscytowałam się jeszcze bardziej superniesamowicie — i podłączyłam się pod darmowe Wi-Fi, i zamieściłam tweeta, i wzięłyśmy swoje bagaże z taśmociągu, czując się trochę dziwnie w nogach po tak długim siedzeniu, i pospieszyłyśmy do hali przylotów. Ale zamiast taty czekała na nas policjantka „Nic Na Razie Nie Mogę Powiedzieć Przykro Mi” i przyprowadziła nas tutaj.

*

Starszy funkcjonariusz policji spóźniał się, więc Yasmin poszła sprawdzić, co z Ruby. Miały przyjechać dopiero za cztery tygodnie i spędzić z Mattem Boże Narodzenie, ale po rozmowie telefonicznej sprzed ośmiu dni doszła do wniosku, że musi zobaczyć się z nim jak najszybciej — to znaczy tak szybko, jak jest to możliwe, kiedy ma się dziecko w wieku szkolnym, psa i kota, którymi ktoś musi się zająć, i mnóstwo odpowiednich ubrań do kupienia. Martwiła się, że musi zabrać Ruby ze szkoły, ale od kiedy zmarł ojciec Matta, nie było nikogo, z kim Ruby chciałaby zostać.
Patrzyła na nią przez szybę w drzwiach, przyglądając się jej lśniącym, nierówno przyciętym włosom, które opadały na twarz, kiedy dziewczynka pochylała się nad swoim laptopem. Ruby sama je podstrzygła w środę wieczorem, w chwili niezależności godnej Maggie Tulliver z Młyna nad Flossą. W domu kazałaby jej wyłączyć laptopa i powrócić do świata rzeczywistego, ale chwilowo postanowiła dać jej spokój.
Czasem, kiedy Yasmin patrzyła na córkę, zdawało się, że czas natrafił na jakąś przeszkodę i zatrzymał się, podczas gdy w przypadku wszystkich innych podąża bez niej. Zdarzało się, że nic wtedy nie słyszała, że umykały jej rozmowy. Jakby skurcze, które zaczęły się przy porodzie bólem, trwały dalej jako coś innego, równie silnego, i zastanawiała się, czy ów poród ma swój kres; czy będzie czuła to samo, gdy Ruby skończy dwadzieścia lat? Osiągnie wiek średni? Czy teraz jej własna matka czuła w stosunku do niej to samo? Zadawała sobie pytanie, jak długo można tęsknić za matczyną miłością.
Młoda policjantka zbliżyła się do niej szybkim krokiem — ta kobieta nigdy nie poruszała się powoli — i powiedziała, że porucznik Reeve czeka na nią i że nie musi się martwić o swoje walizki, które zostały przeniesione na posterunek; zdawało się, że kwestia bagażu jest równie ważna jak to, co ma do powiedzenia porucznik Reeve.
Poszła z nią do gabinetu porucznika Reeve’a.
Wstał na powitanie, wyciągając rękę. Nie uścisnęła jej.
— Co się stało z Mattem? Gdzie jest?
Mówiła gniewnym tonem, jakby winiła męża za to, że się nie pojawił. Była na niego tak zła, że jej głos nie dostosował się jeszcze do sytuacji, bez względu na jej charakter.
— Chciałbym, żeby potwierdziła pani kilka rzeczy — oznajmił porucznik Reeve. — Mamy wykaz obcokrajowców pracujących na Alasce.
Od czasu, gdy Ruby zdiagnozowano jako całkowicie niesłyszącą (bardzo rzadkie, powiedzieli, jakby głuchota jej dziecka była odmianą storczyka), Yasmin postrzegała dźwięki pod postacią fal. Będąc fizykiem, powinna robić to już wcześniej, ale dopiero pojawienie się Ruby uświadomiło jej, że dźwięk to zjawisko fizyczne. Czasem, kiedy nie chciała słyszeć tego, co ktoś mówi — specjaliści audiologii, bezmyślni znajomi — wyobrażała sobie, że surfuje po powierzchni ich słów albo w nich nurkuje, zamiast pozwalać, by uderzały w jej bębenki i zamieniały się w możliwe do rozszyfrowania pojęcia. Ale musiała słuchać. Wiedziała o tym. Po prostu musiała.
— Zgodnie z tym wykazem — ciągnął porucznik Reeve — pani mąż przebywał od pewnego czasu w Anaktue. Choć jak wynika z dokumentacji, początkowo przebywał w Kanaki.
— Tak, spędził tam osiem tygodni w lecie, na stacji badawczej, kręcił film przyrodniczy. Poznał na miejscu dwoje mieszkańców wioski, a oni zaprosili go do siebie. Wrócił na Alaskę w październiku i zatrzymał się u nich.
Niepotrzebnie szczegółowa, rozwlekła odpowiedź, ale porucznik Reeve też nie spieszył się ze swoją, jakby i on nie chciał, by ta rozmowa była kontynuowana.
— Obawiam się, że doszło w Anaktue do katastroficznego pożaru — oznajmił.
Katastroficznego. Słowo zarezerwowane dla nieprawdopodobnych zniszczeń, dla wulkanów, trzęsień ziemi i meteorytów uderzających w Ziemię, nie zaś dla małej wioski Anaktue, przypominającej bardziej osadę niż wieś z prawdziwego zdarzenia.
Wydawało się idiotyczne, że przyjechała, żeby się kłócić z mężem, stawiać ultimatum, które była gotowa wprowadzić w czyn. Przebyła pół globu, by mu powiedzieć, że ma wracać do domu, i to natychmiast. Że nie wierzy w jego zapewnienia, że do niczego więcej nie dojdzie między nim i tą Inuitką, i że nie zamierza czekać po drugiej stronie świata, podczas gdy ta kobieta niszczy ich rodzinę. Matt wydał jej się tchórzliwie słaby w sytuacji, gdy obie, tamta i ona, zmuszały go do określenia lojalności i przyszłości; rozgniewała się jeszcze bardziej, spakowała walizki, swoją i Ruby, wpychając do nich nieposkładane rzeczy. Bała się, że po przyjeździe na Alaskę ich bagaż wybuchnie w fontannie pierza i tkanin termoizolacyjnych.
— Podejrzewamy, że w jednym z domów doszło do wybuchu grzejnika albo piecyka — powiedział porucznik Reeve. — Ogień rozprzestrzenił się na skład paliwa do skuterów śnieżnych i generator, co wywołało znacznie większą eksplozję i ogromny pożar. Nikt w Anaktue nie przeżył. Przykro mi.
Poczuła się ugodzona miłością jak nożem; jej ostrość pozbawiła ją tchu. To wrażenie było dziwnie znajome; brutalniejsza wersja bólu, którego doznawała w ich wczesnych dniach, na długo przed małżeństwem i dzieckiem, nim pojawiła się jakakolwiek niezachwiana pewność, że nazajutrz Matt też z nią będzie. Czas już nie ciągnął się i nie był linearny, tylko zakrzywił się i rozpadł na fragmenty; młody człowiek, którego kochała tak namiętnie, wydawał się równie wyrazisty i obecny jak mąż, z którym kłóciła się osiem dni wcześniej.
Przypomniała sobie blask niskiego zimowego słońca, wpadający ukośnie przez okna, powolny, spokojny głos profesora filozofii, grube ściany sali wykładowej, odgradzające ich od krakania ptaków na zewnątrz. Potem powiedział jej, że to szpaki i płochacze. Siedział kilka pustych miejsc dalej. Widziała go wcześniej dwukrotnie i spodobała jej się jego kanciastość, to, że szybko chodził i był zaaferowany, jakby umysł dyktował mu tempo kroku; ostro nakreślone płaszczyzny twarzy. Kiedy stuknęła szydełkiem, zerknął w jej stronę, a w ich oczach pojawił się niespodziewany błysk wzajemnego zrozumienia. Potem odwrócił wzrok, jakby dłuższe patrzenie oznaczało przyganę za to stuknięcie. Kiedy wykład dobiegł końca, podszedł do niej; odłożyła robótkę, wyraźnie speszona.
— Wdzianko dla węża?
— Osłona na balustradę.
Wyznał potem, że wydała mu się lekko stuknięta, ale chciał dać jej szansę obrony.
— Jesteś narwana, co?
„To miała być ta szansa obrony?”.
— Astrofizyczka — odparła.
Przyszło mu do głowy, że żartuje, a potem dostrzegł wyraz jej twarzy.
— Szydełkująca astrofizyczka na wykładzie z filozofii?
— Uczę się o metafizycznych aspektach fizyki. Na uniwersytecie oksfordzkim można studiować dwa kierunki jednocześnie. A ty?
— Zoologia.
— Co więc robisz na wykładzie z filozofii? Pomijając twoje pytania o moje szydełkowanie.
— Filozofia jest ważna.
— Dla zwierząt?
— Chodzi o to, jak o nich myślimy. O sobie. O naszym środowisku i miejscu, które w nim zajmujemy. — Umilkł, speszony. — Zwykle nie gadam tak poważnie. Nie tak od razu.
„Musiało upłynąć sporo czasu, żebym mogła gadać tak jak ty”.
Jej szkoła brutalnie ją rozczarowała. Przeżyła dzięki temu, że się nie wychylała i pozostała anonimowa; na szczęście jej wysokie kości policzkowe i małe piersi nie wzbudzały zainteresowania nastoletnich chłopców. Sekret swojej bystrości zachowała dla siebie, celowo osiągając kiepskie wyniki, aż do matury, kiedy to w spektakularny sposób sypnęła jak z rękawa czterema najwyższymi ocenami, choć wszyscy spodziewali się miernych. Przez lata ukrywała swoją pracowitość, a teraz mogła się nią popisać.
Schowała długą szydełkową robótkę.
— Ósma wieczorem. Przed stołówką. Pokażę ci.

*

Porucznik Reeve nachylił się do niej, a ona uświadomiła sobie, że siedzą oboje przy stole, naprzeciwko siebie; nie pamiętała, jak się tu znalazła. Coś jej podawał.
— Policjant stanowy z Prudhoe znalazł to na miejscu zdarzenia i przywiózł tutaj, żebyśmy pani pokazali. Sądząc po inicjałach wygrawerowanych od spodu, należało prawdopodobnie do Matthew?
Pogłaskała ciepłą w dotyku i twardą powierzchnię jego obrączki. Wewnątrz widniały inicjały, jej i Matta; połowa pierwszego wersu przysięgi. Wyczuwała drugą połowę przysięgi pod swoją obrączką, odciśniętą w miękkim podbiciu palca.