Kolonia karna. Sceny z życia małżeńskiego

Zaczyna się jak każda historia miłosna: od pasji, erotycznych uniesień, niewyobrażalnej tęsknoty za drugą osobą, obawy, czy partner tak samo kocha, czy równie mu zależy.

Po namiętności przychodzi pora na bliskość i intymność ciał i dusz. Potem ciepło ustępuje rutynie i przeradza się w niechęć. Wszystkie, kiedyś urocze przyzwyczajenia, śmiesznostki partnera stają się przykre i nieznośnie irytujące.

Jak to możliwe, że on tak bardzo się zmienił? Jak to możliwe, że ona tak myśli, że mówi te wszystkie rzeczy? Jak to się stało, że to, co kiedyś tak kochaliśmy, stało się nienawistne?

Kolonia karna to świadectwo naszych czasów. Wielu czytelników odnajdzie tam siebie i własne małżeńskie przypadki. A także rzeczy, o których rzadko mówi się na głos.

Tomasz Jastrun – poeta, prozaik, eseista, reporter i krytyk literacki. Felietonista „Wprost” „Zwierciadła”, „Twojego Stylu”, „Newsweeka”, współpracował z paryską „Kulturą”, w 2008 odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. W wydawnictwie Czarna Owca ukazały się jego książki: Rzeka podziemna, Gra wstępna, Gorący lód.

Wszelkie podobieństwo do waszego małżeństwa nie jest przypadkowe.
Boleśnie szczera i zwykła opowieść o miłości.

Tomasz Jastrun
Kolonia karna. Sceny z życia małżeńskiego
Wydawnictwo Czarna Owca
Premiera: 20 maja 2015

Dwa lustra

Stoimy w łazience każde przed swoim lustrem, oboje czyścimy zęby – najpierw nitką, potem szczoteczką.
– Popatrz na moją szczoteczkę – mówi ona.
Patrzę.
– Teraz na swoją.
Jej czysta i nowa, moja nosi ślady kilku miesięcy używania.
Odechciewa mi się myć. Ona szoruje zęby jak na publicznym pokazie, pewna, że dała mi nauczkę.
Skończyliśmy walczyć z zębami i stoimy obok siebie wpatrzeni w lustra. Mam matowe, smutne oczy. Próbuję zmrużyć je w uśmiechu, wychodzi tylko grymas bólu. Moje lustro pochlapane pastą. Jej kryształowo czyste. Ona widzi kobietę po czterdziestce, ja – faceta przed pięćdziesiątką, chociaż jesteśmy w tym samym wieku. Golę się na noc. Odruch jeszcze z czasów, kiedy uprawialiśmy wyrafinowany seks. Narzekała, że kaleczę ją szczeciną brody. Na szczególną przykrość były narażone uda, ich czułe zbocza – zawsze gładkie i rześkie bramy raju. Dawne dobre czasy.
Dostrzega, że się golę. Widzę jej irytację, jestem pewien, że myśli: „Seks mu łazi po głowie, jeszcze tego brakowało. Nie da się wytrzymać z kimś tak natrętnym, niechlujnym i hałaśliwym, kto oblewa deskę sedesową, molestuje moje dzieci, papier toaletowy kupuje zawsze za szorstki, rośliny w ogrodzie sadzi za płytko, prania nigdy nie powiesi równo. A w ogóle to zmarnował mi życie!”.
Płucze usta, to potrwa, więc nie pytam, o co chciałem zapytać. Może dobrze, każde moje pytanie ona odbiera jako agresję. Słyszę, jak gulgocze. Z tym gulgotem zmierza w kierunku sedesu. Siada, jakby była sama. Nadal gulgocze. Takie czasy, że wszystko ze wszystkim da się połączyć. Wie, że naga fizjologia zabija we mnie erotyczne pragnienia, i mogę się założyć, że robi to celowo.
Mocz pod ciśnieniem ćwierka. Ona sięga po papier.
Sikająca kobieta to niewiasta z białym kwiatkiem w dłoni, którego płatki zaraz zbruka. Poczeka, aż wyjdę, czy użyje, nie przejmując się moją obecnością? Jeśli to drugie, pójdę na dół obejrzeć w telewizji film porno, na złość. Używa papieru i nawet się nie zasłania. Wypluwa płyn do umywalki.
Nie mam siły na telewizję. Zmierzam do łóżka i zanurzam się w kojącej jamie kołdry, tylko tam czuję się przytulnie.
A przecież nic nie zapowiadało, że tak będzie. Nieprawda.
Mnożyły się ostrzeżenia i znaki, ale niepewne siebie, takie nie do wiary albo rozciągnięte w czasie. To się nie układało w całość. Podobnym zaskoczeniem były wojny światowe, chociaż tyle pokazało się znaków ostrzegawczych, najlepiej widać to jednak dopiero potem. Dlatego zaskoczy nas trzecia wojna światowa. Przestaną działać komórki, internet zgaśnie. I zgaśnie cała planeta.
Nasza wojna jest tylko domowa, takie są najstraszniejsze.
Między Kainem a Ablem leży nóż, gdy między miłością a nienawiścią jest ściana z bibułki, można ją przebić nawet czubkiem języka.

Przed wojną

Rysunek jej profilu ujrzałem na tle mazurskiego krajobrazu, gdzie wierzby płaczą Szopenem ze starego radia. Podmuch wiatru bawił się pasemkiem włosów, które zalotnie podkręcone muskało moją wyobraźnię. Nasze spojrzenia spotkały się. Doznałem olśnienia.
Miała złote włosy i ciemne oczy, co było intrygujące.
W szkole, w pierwszej klasie, los pozwolił mi wykąpać się we włosach dziewczynki. Biegłem korytarzem, poślizgnąłem się i wpadłem na tajemniczą, miękką istotę o wielkich oczach. Woń i miękkość jej włosów były zapowiedzią tajemnicy, która potem usiadła w kąciku i czekała.
Drewniany domek na skraju lasu, obok wiejskie gospodarstwo jeszcze przed modernizacją, burdel na podwórku, gnój, znój, muchy. Psy biegające luzem. Imieniny kolegi, a ja samotny, porzucony przez kobietę, zdruzgotany.
Wbrew pozorom miłość nie jest bezwarunkowa, tylko my nie widzimy warunków, które są jej niezbędne.
Aby się wypełniło przeznaczenie, w które nie wierzę, potrzebne były psy. Piękna nieznajoma odkryła kleszcze u zwierzaka z sąsiedztwa, kiedy łasił się do jej nóg. Długo, cierpliwie przeczesywała mu sierść. Niepokoił mnie kontrast między jej subtelnością a brutalnością bucika, którym rozdeptywała rzucane na ziemię wampirki. I między anielską gładkością dłoni a zwierzęcością psiej sierści. Przez chwilę zdawało mi się, że sprawia jej to przyjemność. Pies aż sapał z rozkoszy. Też bym sapał.
Zajęła się drugim psem i wtedy jak spod ziemi wyrosło kilka następnych. Polskie kundle, znerwicowane, więc podobne do swoich właścicieli, skotłowane historią tego kraju, a przecież uprzywilejowane, już nieprzypięte do łańcucha.
Płochliwe, gotowe złapać za łydkę, spragnione jednak troski. Ustawiły się w kolejce po czułość. Przyklękła, odsłaniając kolano nagie, krągłe i soczyste. Zazdrościłem psom. Czekały cierpliwie na swoją kolej z pochylonymi łbami. Nie wiedziała, że ustawiłem się z nimi.
Obsłużone psy zniknęły bez podziękowania. Nieznajoma została z pustymi rękami. Energicznie, może nawet trochę teatralnie wyciągnęła z torebki opakowanie mokrych chusteczek, by wytrzeć ręce. Gdy skończyła, ośmieliłem się podejść. Nie miałem daru uwodzenia. Bałem się, że zostanę odrzucony.
– Kocha pani psy?
– Miłość rezerwuję dla ludzi, wolę koty.
Byłem szczęśliwy, że ma ładny głos. Za niski lub za wysoki może zepsuć urodę dziewczyny.
Zarumieniła się, więc zrobiłem na niej wrażenie. Próbowałem zagadać niepokój, coś mówiłem, pewnie same głupstwa. Odzywała się z trudem, wolała milczeć. Głowiłem się, o co pytać. Peszyły ją pytania, ale kiedy nie pytałem, zapadała cisza. Zdawała się taka delikatna, gotowa w każdej chwili zniknąć. Onieśmielało mnie jej onieśmielenie.
– Fajnie tu i ładnie – powiedziałem.
Rozejrzałem się wokół, jakbym chciał wyjaśnić, o czym mówię, choć tak naprawdę widziałem tylko ją. Zapytałem, gdzie mieszka. Uznałem to za szczęśliwy zbieg okoliczności, że jesteśmy z tego samego miasta, a przecież zdziwiłbym się, gdyby było inaczej.
Czułem, że o mojej klęsce może zadecydować jedno nieostrożne słowo. Przecież musi mieć jakiegoś faceta? Dlaczego z nią nie przyjechał? Może nie ma nikogo? Jak taka dziewczyna może nie mieć? Właśnie zerwała? Przyjechała, żeby kogoś poznać?
– Jedziemy! – zawołała z samochodu jej przyjaciółka, zgrabna, ale nie piękna, która nosiła się, jakby była piękna.
Kobiety nie wybaczają kobietom afiszującym się ze swoją urodą. Faceci zwykle to lubią, dla nich to zachęta. Mnie tamta irytowała także dlatego, że wydawała się przeciwieństwem tej, która tak mi się spodobała. Ich wzajemna bliskość obnażała moją obcość.
Zamieszanie, zgiełk odjazdu, jakby ją porywano. W odruchu rozpaczy pod jakimś pretekstem poprosiłem o numer telefonu. Wahała się i czułem, że wymyka mi się na zawsze. Podyktowała numer bez uśmiechu, jak w urzędzie. Podaliśmy sobie ręce. Przytrzymałem jej chłodną dłoń, na pewno za mocno i za długo. Wyjęła ją stanowczo. Takie małe odtrącenie, które jednak bardzo przeżyłem. Miałem potem żal do siebie. Jak mogłem trzymać jej rękę tak długo?
Pewnie pomyślała, że jestem nachalny. Ostatnie spojrzenie ukryła, więc już niczego nie byłem pewien, tylko tego, że jest w niej jakaś zagadka. I nie spocznę, dopóki jej nie wyjaśnię.

A więc miłość

Zadzwoniłem następnego dnia. Ledwie doczekałem, pełen niepokoju, czy nie za szybko. Dukałem, sam nie wiem co, jakieś byle co. Nadal mało mówiła, chyba się mnie bała.
Zaproponowałem spotkanie w kawiarni. Jutro? Wahała się, może tak mi się tylko zdawało. Nie powinienem się śpieszyć, takiej kobiety się nie zdobywa, ją się oswaja. Kiedy się zgodziła, poczułem oddech ulgi spływający mi przełykiem do żołądka. Zakończyłem rozmowę. Wtedy uzmysłowiłem sobie, że nie jestem pewien godziny. Nie ośmieliłem się znowu dzwonić. Chyba siedemnasta? Została jednak niepewność natrętna jak ból zęba.
Działo się i działo w mej duszy. Zasnąłem i śniło mi się, że nie mogę dojechać na spotkanie, złapałem gumę, z trudem zmieniam koło, jestem spóźniony. Rozgorączkowany siadam za kierownicą, która nagle łamie mi się w rękach. Od rana myślałem tylko o niej. Zmierzałem w stronę kawiarni w towarzystwie nie tylko wielkiej nadziei, lecz także niewyspania. Usiadłem. Spóźniała się. Rzucałem okiem to na ryby w akwarium, to w stronę drzwi. A może nie o siedemnastej? Słyszałem łopoczący we mnie niepokój.
Szła zwiewna jak jej bordowy szal pachnący wiosną. Odruchowo odgarniała włosy. Próbowałem ją rozebrać w wyobraźni, ale nie udało mi się nawet zdjąć jej żakietu.
Usiadła z wdziękiem, tak siadają koty.
Piliśmy kawę. Okazało się, że nie lubi ciastek, co mnie zmartwiło. Ludzie, którzy lubią słodycze, mają jakąś słabość, a ja czułem, że mogę zagnieździć się tylko w jej słabości. Podniecały mnie kobiety w uniformach. Zadać się z nimi to posiąść też instytucję, którą reprezentują. Kelnerka była atrakcyjną dziewczyną w białym fartuszku. Mój typ – ani za tłusta, ani za chuda, cielesna, niedostępna, jednak usługująca. Teraz jednak nie robiła na mnie żadnego wrażenia. To też był znak.
Niewiele mówiła, za to wiele się uśmiechała. Potrafiła inteligentnie milczeć i ozdabiać milczenie półuśmiechem.
Łagodny półuśmiech – w nim było jej najładniej. Któremuś z nas zaburczało w brzuchu. Byłem pewien, że mnie. Tymczasem to ona złapała się za brzuch i zaczerwieniła, mówiąc: przepraszam.
Jak taktownie przejść szybko na ty? Bałem się, że spłoszę ją nieostrożnym słowem czy gestem. Można się kochać w kobiecie, do której mówi się „pani”, ale jak się do niej przytulić?

Przytulenie

Byłem zdenerwowany. Czułem lęk, że coś się stanie i nie będę mógł jej otworzyć, jak otwierałbym nagrzaną słońcem brzoskwinię. Była ciepła, wyczuwałem w niej jednak chłodne miejsca. Bałem się, że się rozmyśli i powie: „Ręce przy sobie”. Albo że nagle umrę. I nic z tego. Albo że glob ziemski rozpadnie się w proch. Czemu nie? Nikogo w kosmosie przecież nie obchodzi nasz los.
Tak narodziło się moje ostateczne myślenie i jakby łapczywość, typowa dla zakochanych i umierających. A ona ciągle dręczyła mnie, zwlekając.
Do tej pory nigdy nie byłem tak zakochany, żeby utracić kontrolę nad sobą. Czyli nigdy nie byłem naprawdę zakochany. Próbowałem dotknąć tego, co teraz czułem – uciekało przed dotknięciem, czujna muszka z brylancikami oczu.
Pożaru miłości nie jesteśmy w stanie opisać. Po latach, kiedy wszystko się spopieli, nie rozumiemy samych siebie z tamtego czasu. To dotyczy też innych wielkich uczuć, choćby nienawiści albo wiary. Mój pożar trwał kilka miesięcy. Potem miłość odklejała się od nas stopniowo, więc niezauważalnie
Lubiliśmy patrzeć sobie w oczy, głęboko i łakomie, co czasami przypominało wyjadanie wiśni ze słoika. Bywały jednak chwile, kiedy jej myśli odpływały i ukrywała się pod powiekami. „Co ty masz do ukrycia?” – pytałem szeptem.
Zasłaniała oczy dłonią.
Czasami oboje wbiegaliśmy na szczyt, przyśpieszając pod koniec jakby w lęku, że szczyt nam ucieknie. Potem lot ku gwiazdom ze splecionymi dłońmi. „Nie zamykaj powiek” – szeptałem. Nie słuchała tego szeptu, jakby wstydziła się krajobrazów rozkoszy.
Wstydziła się też swoich stóp. Ja lubiłem jej stopy jakby o wiele starsze od niej, z paluszkami jak dzieci hipopotama. Całowałem je i pieściłem, wtedy ona kuliła się w sobie ze śmiechem.
Mijały lata. Nadal emanowały z niej łagodność i nieśmiałość. Wiedziałem już, że nieśmiałość jest czymś innym, niż się nam zdaje – jest lękiem przed porażką. Tylko uznałem, że ona jest wyjątkiem. A kochamy też za to, że jesteśmy zakochani.
Nie pamiętam żadnego konfliktu, co powinno budzić mój niepokój. Panował jednak taki spokój, że wszystkie niepokoje bledły. Nie wolno ufać spokojowi, to nie jest stan naturalny. Jak trwa za długo, dostajesz znak: coś czai się pod spodem.

Kochamy się

Trudno opisać seks, jeśli nie jest mechaniczny. Za wiele tam nieuchwytnego. To jakby włażenie sobie pod skórę, głębinowe współistnienie. Zanim poznałem swoją żonę, byłem z X. Mawiała: „Dla mnie mogłoby być tylko wchodzenie i wychodzenie”. Dla innych wchodzenie nie jest przyjemne, jeszcze inne nie znoszą wychodzenia. Wszędzie tak blisko, a tak dalekie odbywa się podróże. To, co się dzieje, znacznie odbiega od opisu, który tak naprawdę kłamie: seks to wzajemne zabawianie się samicy i samca gatunku ludzkiego swoimi narządami płciowymi. Taka trywialność…
Lecz jest tu coś jeszcze, może to najważniejsze; tego nie da się wysłowić.
Wiem, że ona lubi celebrowanie majteczek. Wedle jej opinii faceci dzielą się na takich, którzy doceniają wyrafinowaną zasłonę erotycznego przedziałka. I na takich, którzy są prymitywni, niecierpliwi, zachłanni, którzy zrywają zasłony bez ceregieli. Ja podobno byłem gdzieś pośrodku.
Odbyliśmy razem dziesiątki podróży, zawsze w harmonii, w zgodzie, w erotycznej zawiesinie gęstej i słodkiej.
Pożyczaliśmy samochód, by zapuszczać się w niebezpieczne rejony Peru i Dominikany. Dreszcz fascynacji dodany do tego, co było między nami.
W tamtych latach raz tylko była opryskliwa. Doświadczyła napadu głodu w Paryżu, między nogami wieży Eiffla. Przeżyłem szok, że potrafi tak się zachować. Jeszcze nie wiedziałem, że fatalnie znosi głód. Od tej pory na wszelki wypadek nosiłem ze sobą banana. Nakarmiona znowu uśmiechała się uśmiechem z zestawu numer jeden.
Czasami podejrzewałem, że udaje miłą, choć miła nie jest. Kto jednak potrafiłby tak wytrwale i doskonale udawać bycie miłym i łagodnym? Uwierzyłem, że jest miła i łagodna z natury. A co z dziećmi? Dzieci nie są na moją wyobraźnię.
Dzieci to dożywocie. Jedno może zniosę, więcej nie ma mowy! Wkładam nos w jej włosy, zaciągam się głęboko.
I mógłbym wtedy mieć z nią nawet setkę dzieci.