Urodzony żołnierz

Nim trafił do USA i znalazł się w szeregach oddziałów walczących w Wietnamie, Larry Thorne przebył długą drogę. Urodzony jako Lauri Törni, walczył w wojsku fińskim z Sowietami podczas wojny zimowej (1939-1940), a następnie przeszkolony przez Waffen SS, w wojnie kontynuacyjnej (1941-1944).

Po II wojnie światowej, ścigany pod groźbą śmierci, stał się uchodźcą, więźniem politycznym, nielegalnym emigrantem. Zimna Wojna sprawiła, że znalazł nowy dom w USA i stał się jednym z pierwszych członków elitarnych amerykańskich oddziałów specjalnych. Wraz z nimi trafił do Wietnamu.

Opowieść J. Michaela Cleverleya znakomicie oddaje specyfikę czasów, w jakich przyszło żyć jej bohaterom. Stanowi barwną, zaskakują podróż przez życie człowieka, który stał się legendą słynnych „zielonych beretów”.
W Finlandii Larry Thorne uznawany jest za bohatera narodowego.

Książka „Urodzony żołnierz” ukazała się już w wielu krajach. W Finlandii stała się bestsellerem. Została również nominowana w kategorii „historia i biografie” do amerykańskiej Next Generation Indie Book Award – dorocznego konkursu na najlepszą książkę opublikowaną przez wydawców niezależnych.

J. Michael Cleverley (“Mike”) pracował przez ponad trzydzieści lat w amerykańskim Foreign Service i Departamencie Stanu. Obecnie emerytowany, jest nadal wykładowcą nauk politycznych i ekonomii, a także członkiem Washington Institute of Foreign Affairs. Pisanie stanowi jego hobby.

J. Michael Cleverley
Urodzony żołnierz
przekład: Jan S. Zaus
Wydawnictwo Replika
Premiera: 1 lipca 2014

W S T Ę P

Jesienią 1939 roku młody fiński rekrut, Larry Thorne, zakończył obowiązkową służbę w fińskiej armii kilka kilometrów od granicy fińsko -sowieckiej. Jednak na kilka dni przed napaścią Armii Czerwonej na Finlandię, przewidując ten atak, wszystkie fińskie oddziały otrzymały rozkaz pozostania na miejscu. Trudno orzec, czego mógłby się spodziewać ten „urodzony żołnierz”, gdyby przyszedł na świat w innym czasie lub miejscu. Jednak w tej historii odnajdujemy interesujący punkt odniesienia, będący w istocie jedynie elementem wyobraźni historyka – to wojna rzuciła tego młodego człowieka akurat w ten czas i w to miejsce, gdzie jego żołnierskie talenty stały się tak legendarne po obu stronach frontu.

W ciągu następnych 25 lat Thorne (ochrzczony w Finlandii jako Lauri Törni) stał się legendą wśród żołnierzy walczących na różnych wojnach XX wieku. W ojczystej Finlandii walczył w pierwszej i ostatniej bitwie tego kraju ze Związkiem Sowieckim. Otrzymał fińskie odznaczenie, Krzyż Mannerheima, równoznaczny z amerykańskim Kongresowym Medalem Honoru (American Congressional Medal of Honor). Był skutecznym, czasem brutalnym, pozornie lekkomyślnym dowódcą jednej z najbardziej elitarnych kompanii armii fińskiej armii, którą śmiało można uznać za jedną z najlepszych w drugiej wojnie światowej.

W odpowiedzi na odważne niszczycielskie ataki Thorne’a za liniami wojsk sowieckich Armia Czerwona wyznaczyła za niego nagrodę – żywego lub martwego – która podobno była najwyższą z wszystkich nagród za fińskich żołnierzy.

Kiedy wojna światowa zmieniła się w zimną wojnę, Thorne został uchodźcą – więźniem politycznym – zbiegiem na wygnaniu i niechcianym cudzoziemcem. Ostatecznie znalazł się w armii amerykańskiej, a następnie postanowieniem Kongresu Stanów Zjednoczonych otrzymał obywatelstwo amerykańskie. Emerytowany generał major Wild Bill Donowan, szef amerykańskiego wywiadu z czasów wojny i tajnych operacji OSS, pomógł przeprowadzić naturalizację Thorne’a w Kongresie i w ten sposób stał się on jednym z pierwszych członków Amerykańskich Sił Specjalnych (American Special Forces) i legendą Zielonych Beretów.

Thorne, będąc symbolem fińskiego oporu w drugiej wojnie światowej, później był też bojownikiem po stronie amerykańskiej w zimnej wojnie. Niewątpliwie w świadomości Amerykanów najistotniejszym elementem zimnej wojny stała się wojna w Wietnamie. Żadna książka nie odzwierciedla heroizmu wojowników tej wojny tak jak The Green Berets. Bez względu na to, czy ta wojna była słuszna czy nie, faktem jest, że ci, którzy w niej walczyli, okazali heroizm, jakiego nie spotkamy u żadnego z poprzedników w całej historii narodu; członkowie Zielonych Beretów okazali im uznanie w czasach, gdy w Ameryce nie było wielu chętnych, by to uczynić. Z perspektywy można uznać, że ta książka opisywała to, do czego Ameryka nie była wtedy przygotowana, wyprzedzając swe czasy co najmniej o dwie dekady. Jednym z głównych bohaterów książki był – w pierwszym rozdziale – bohater z Wietnamu, Larry Thorne – „Kornie”, którego postać stała się punktem wyjścia do nakręcenia filmu.

Żaden z żołnierzy służących w Wietnamie nie rozpalił w narodzie tak płomiennych uczuć, jak ci, którzy zostali jeńcami wojennymi (Prisoners of War – POW) lub zaginęli w akcji (Missing In Action – MIA). Zakładając, że życie Thorne’a może posłużyć jako paradygmat rycerza średniowiecznego, nie jest zaskoczeniem, że zakończyło się przy akompaniamencie narodowej rozpaczy, gdy dowodząc tajną misją w Laosie, zaginął jako jeden z pierwszych amerykańskich oficerów Zaginionych w Akcji (MIA). Podobnie jak dziesiątki tysięcy innych amerykańskich mężczyzn i kobiet, pojechał do Wietnamu, by tam umrzeć. Już przedtem bohaterowie Zielonych Beretów byli obecni w filmach krążących po całych Stanach Zjednoczonych. Życie Thorne’a w monumentalnej hollywoodzkiej tradycji stało się wielką przygodą i ogromną tragedią. Jego dzieje, tak jak wielu innych żołnierzy XX wieku, było ściśle związane z historią tego stulecia, które można nazwać stuleciem żołnierza.

Urodzony żołnierz to podróż przez konflikty XX wieku, odzwierciedlająca zarówno grozę, jak i chwałę walczących. Ukazano w niej doświadczenia niezwykłego życia – historię Larry’ego Thorne’a. Przedstawiając „czasy” i „życie” fińskiego bojownika, ta opowieść prezentuje też szeroką panoramę ważnej części historii ubiegłego wieku – tej najwspanialszej i tej najpotworniejszej. W XX stuleciu świat znajdował się w stanie realnej (dwie wojny światowe) lub wirtualnej (czyli zimnej) wojny globalnej, której ofiary były ogromne – ludzkość nie doświadczyła podobnych przez wiele minionych wieków.

Dziś ówczesne dzieci już dorosły, a bohaterowie z Wietnamu nie są tematem tabu. Zimna wojna minęła i rozpoczął się nowy wiek, na początku którego można dokładniej przyjrzeć się temu, co wydarzyło się w minionym stuleciu straszliwych wojen.

Czasy globalnych gwałtów i zniszczeń XX wieku brutalnie zdefiniowały życie wielu osób. Ta biografia ukazuje Thorne’a jako protagonistę, a nie jako centralną postać w wielkim dramacie dziejowym. Inaczej niż Hitler, Stalin, Eisenhower i Churchill, Thorne nie miał wpływu na kształtowanie ówczesnej historii. Podobnie jak inni ludzie z jego pokolenia po prostu w tych czasach żył. Jego historia była jednak przygodą mężczyzny, który w takim właśnie świecie okazał się kimś bardziej znaczącym, wyjątkowym. Opowieść o Larrym Thornie to podróż u boku zdumiewającej i barwnej postaci przez najgorsze czasy z połowy ubiegłego wieku.