„Wiek niewinności”, słynna powieść Edith Wharton, obchodzi w tym roku setną rocznicę pierwszego wydania. Ta powieść, wybitny portret amerykańskiej klasy uprzywilejowanej końca XIX wieku, nie straciła na aktualności do dziś.
Rzecz dzieje się w 1870 roku. Hrabina Ellen Olenska powraca do nowojorskiej rodziny nie przypuszczając, jak wielki skandal wywoła powód jej powrotu: postanowiła rozstać się z brutalnym mężem, który był dla niej okrutny i zdradzał ją z innymi kobietami. Jednak to nie jego zachowanie jest powodem skandalu a jej postanowienie o wystąpieniu o rozwód. W tych okolicznościach hrabina, której ostracyzm okazują nawet najbliżsi przyjaciele rodziny, zacieśnia przyjaźń z Newlandem Archerem, prawnikiem mogącym pomóc jej w kwestiach rozwodu i jednocześnie narzeczonym jej kuzynki. Trzydziestoletnia Olenska fascynuje Archera, będąc całkowitym przeciwieństwem jego narzeczonej – niewinnej, uroczej panienki, całkowicie pochłoniętej błahostkami.
Relacja tych trojga stała się dla Edith Wharton pretekstem do odmalowania portretu członków uprzywilejowanej warstwy społecznej końca XIX wieku. Ludzi, których życiowe wybory i decyzje podporządkowane były surowym regułom postępowania, adekwatnym dla ich warstwy społecznej. Za tą fasadą konwenansów skrywały się rzeczywiste pragnienia i motywacje, skrzętnie zatajane przez innymi, nieustannie toczyła się gra pozorów przypominająca dworskie intrygi. Edith Wharton, doskonale obeznana z realiami takiego życia, opisała je do bólu prawdziwie, uchylając wszystkim czytelnikom drzwi do świata, znanego tylko jego członkom. Zrobiła to tak dobrze, że została uhonorowana, jako pierwsza kobieta, Nagrodzą Pulitzera. Odebrała ją w 1921 roku. Wielokrotnie wymieniano też pisarkę wśród spodziewanych laureatów literackiej Nagrody Nobla, której jednak ostatecznie nie otrzymała.
Sama powieść doczekała się tłumaczeń na większość języków, wielokrotnych wznowień i wydań. W roku 2020 obchodzi setną rocznicę pierwszego wydania, z tej okazji na rynku pojawiły się edycje jubileuszowe. Nie jest to jednak sytuacja, gdy trzeba przypominać dawno zapomnianą klasykę, bo „Wiek niewinności” jest książką nieustannie czytaną, obecną w literackim obiegu przez całe stulecie. Za ten stan rzeczy odpowiada z pewnością kunszt i bezsprzeczne walory artystyczne, które książka ta posiada, ale i uniwersalny temat. Każdy, ktokolwiek zetknął się z frazą „co ludzie powiedzą”, znajdzie w tej powieści najtrafniejszą możliwą analizę sytuacji, gdy oczekiwania innych definiują nasze własne życie. Trudno oprzeć się wrażeniu, że za kolejne sto lat powieść Wharton także będzie aktualna. ■Wanda Pawlik
Wiek niewinności
