Z okazji Roku Sienkiewiczowskiego 2016 ustanowionego przez Sejm i Senat Rzeczypospolitej Polskiej dla uczczenia setnej rocznicy śmierci noblisty i sto siedemdziesiątej rocznicy jego urodzin Państwowy Instytut Wydawniczy opublikował wybór listów pisarza, bogato ilustrowany archiwalnymi zdjęciami.
Dzięki Henrykowi Sienkiewiczowi niejeden listonosz miał wiele pracy. Badacze jego twórczego dorobku oceniają, że w przeciągu całego życia napisał około piętnaście tysięcy listów z czego zachowało się trzy tysiące. Dla przeciętnego człowieka to i tak ogromna liczba, trzeba jednak mieć na uwadze, że dla badacza każdy kolejny odnaleziony list jest cenny. Wiadomości w nich zawarte pozwalają bowiem rekonstruować elementy biografii pisarza, a także opisują otaczającą go rzeczywistość. W XIX wieku umiejętności epistolarne były wysoko cenione, a osoby z wyższych warstw społecznych nierzadko dokładały starań by w ich listach, prócz przekazania najistotniejszych faktów, nie zabrakło dynamicznej narracji, czyniąc je tym samym zajmującymi dla odbiorcy. Korespondencja taka, przejawiająca walory literackie, wytrzymuje próbę czasu. Czytana po latach dostarcza wrażenia podróży w czasie, niekiedy wręcz przypomina powieść w odcinkach.
Takie właśnie są listy Henryka Sienkiewicza, podobnie jak twórczość literacka, ukazujące jego talent narracyjny. W latach 1977-2009 Państwowy Instytut Wydawniczy opublikował pięciotomową edycję Listów Henryka Sienkiewicza, a w roku 2016 z okazji Roku Sienkiewiczowskiego ustanowionego przez Sejm i Senat Rzeczypospolitej Polskiej, trafił na księgarskie półki tom zatytułowany „Widziałem wszystko, com chciał i potrzebował widzieć”, zawierający wybrane listy z tejże pięciotomowej edycji, bogato i ciekawie ilustrowany zdjęciami archiwalnymi przedstawiającymi Sienkiewicza, jego rodzinę, przyjaciół, bądź wybitnych znajomych, z którymi połączyły go wspólne sprawy.
Książka ta to ciekawa rzecz do poczytania i zarazem kolekcjonerski rarytas, w sam raz na prezent. Z jednej strony pozwala miłośnikom Henryka Sienkiewicza na obcowanie z jego codziennym obliczem, z drugiej – co czyni ją interesującą dla każdego miłośnika historii – przedstawia obraz czasów, w których listy powstawały. Nie brak w nich błyskotliwych uwag, interesujących spostrzeżeń czy, doskonale widocznej z perspektywy lat, przenikliwości autora co do bieżących zagadnień społeczno-politycznych. Sporo przyjemności z lektury daje też śledzenie jak plastycznie zmienia się język używany przez Sienkiewicza w zależności od tego do kogo pisze: od patetyczności i głębokiej powagi po styl lekki, dowcipny, nacechowany serdecznością.
W listach nie brak błyskotliwych uwag, interesujących spostrzeżeń czy przenikliwości autora co do bieżących zagadnień społeczno-politycznych.
Niniejszy zbiór listów, podzielony na dwie części, został opracowany z zachowaniem aspektów edukacyjnych. Zrozumienie znaczenia określonych listów, a także zapoznanie się z etapami życia Sienkiewicza, na których one powstały, ułatwiają wstępy do obu części napisane przez prof. Marię Bokszczanin, wybitną znawczynię epistolografii Henryka Sienkiewicza, badaczkę historii literatury polskiej. Na osobnych kartach przedstawiono również fotografie i krótkie biogramy osób, z którymi noblista korespondował, a do których listy zostały w tomie opublikowane. Elegancka forma edytorska książki, a także jej rocznicowy charakter czynią z niej prawdziwą perełkę, która ucieszy niejednego miłośnika literatury. ■Agnieszka Kantaruk
