Nick Souter i Stuart Newman zebrali w jednym tomie najciekawsze reklamy w historii. Książka „Plakat i reklama – przewodnik” zapewnia uroczą podróż w przeszłość.
Choć trudno w to uwierzyć reklama istnieje od czasów starożytnych. Dzięki archeologom wiemy, że już przedwieczni Grecy ryli w kamieniu zapowiedzi spektakli teatralnych, a Rzymianie malowali na murach sceny zachęcające do oglądania walk staczanych na miejskiej arenie. Rzecz jasna dopiero spopularyzowanie wynalazku druku przyczyniło się do masowej obecności reklamy w życiu naszych przodków. W roku 1657 ukazało się pierwsze czasopismo wypełnione w całości tylko modułami reklamowymi, a w latach 80-tych XIX wieku funkcjonowały już wyspecjalizowane agencje reklamowe i doradcy do spraw reklamy. Niewiarygodne? A jednak!
Stworzenie książki „Plakat i reklama – przewodnik” wymagało od Nicka Soutera i Stuarta Newmana wyczerpujących poszukiwań dawnych grafik reklamowych. Materiały uzyskane z pomocą licznych instytucji, stowarzyszeń i prywatnych pasjonatów reklamy pogrupowali w kategorie tematyczne: produkty spożywcze, artykuły kosmetyczne i gospodarstwa domowego, rozrywka, wyroby tytoniowe, moda, lotnictwo i sport, podróże, transport, wojna i propaganda, przemysł i finanse oraz zdrowie. Wiele z nich, a w szczególności te, które dotyczą zapowiedzi wydarzeń artystycznych takich jak premiery teatralne, czy spektakle muzyczne, to prawdziwe dzieła sztuki nierzadko wykonane ręką artystów realizujących się głównie na polu malarstwa sztalugowego. Jak widać, nawet podejmując się wykonania prac typowo komercyjnych, nie rezygnowali z nadawania im wartościowego charakteru, a ich zleceniodawcy ten wysiłek doceniali. Ze świecą szukać dziś takich klientów.
Souter i Newman zbierając reklamy z wielu dekad stworzyli również interesujący, przekrojowy portret produktów kreowanych na pożądane, a zarazem – kompilując sposoby ich przedstawienia ukazali niezmienność ludzkich pragnień. Seks, luksus, władza, prestiż, uroda – to wszystko otrzymasz wybierając nasz produkt – oznajmia wiele dawnych reklam, zupełnie tak samo jak czynią to ich współczesne odpowiedniki. Z plakatów, bez względu na to jaki produkt one reklamują, uśmiechają się do odbiorcy piękne kobiety i przystojni mężczyźni na tle wymarzonych scenerii, odpowiadających temu, co w danym czasie uchodziło za modne i pożądane. Nie brak też reklam podszytych humorem, wpadających w ucho sloganów i haseł jakie weszły w przeszłości do potocznego języka wprost z afisza. Nie odkrywa więc żadnej Ameryki dzisiejsza branża reklamowa – książka ta ukazuje, że wciąż, dla kolejnych pokoleń odbiorców, powielane są te same, sprawdzone pomysły. I to też nie zaskoczenie: wszak natura ludzka nie zmienia się wcale. Zmieniają się jedynie środki wyrazu, za pomocą których przekazywane są wciąż te same pojęcia.
Tym, co zachwyca szczególnie w przedstawionych pracach, jest wielki kunszt grafików tworzących dawne reklamowe obrazy. Rysunki, typografia, a także całe koncepcje wizualne kampanii bez wyjątku były tworzone przez ludzi gruntownie wykształconych i przygotowanych do ich tworzenia. Owszem, są pomysły lepsze i gorsze, bardziej odkrywcze lub bardziej schematyczne lecz kwalifikacje osób, które przeniosły je na papier nie pozostawiają wątpliwości: są naprawdę godne podziwu i robią wrażenie szczególnie w czasach gdy grafikiem bądź autorem zdjęć do reklam może być każdy, a zdobywanie umiejętności warsztatowych poprzez odpowiednie studia i praktykę uważa się za zbędny balast. Jak przekłada się to na jakość prac, o tym każdy może przekonać wychodząc na ulicę. Wszak reklamy otaczają nas zewsząd. A ile z nich ucieszyłoby oko odbiorcy po stu latach?
Jedyną wadą książki „Plakat i reklama – przewodnik” jest zawężenie obszaru prezentowanych reklam do Ameryki i Europy. Niewątpliwą ciekawostkę, krok poza obręb krajów Zachodu, stanowią radzieckie plakaty propagandowe, pozostawiają jednak pewien niedosyt. Byłoby bowiem inspirującym doświadczeniem zapoznanie się z grafikami reklamowymi z Azji czy Ameryki Południowej. Może i taka książka z czasem się pojawi.
Tomasz Orwid
„Plakat i reklama – przewodnik”
Nick Souter, Stuart Newman
Wydawnictwo Muza 2012
