210 rocznica urodzin Aleksandra Dumasa przypada 24 lipca 2012. Jego powieści, spod znaku płaszcza i szpady, wciąż mają rzesze sympatyków.
Aleksander Dumas miał życie tak barwne jak bohaterowie jego powieści. Zaznał zarówno biedy jak i bogactwa. Chwil trwogi i szczęścia. Jego niepospolity życiorys odcisnął swe piętno na twórczości Francuza.
Osierocony przez ojca w wieku czterech lat, doznał ubóstwa i kiepskiej edukacji w Villers-Cotterêts, posiadłości dziadka leżącej około 80 km na północny wschód od Paryża. Dziecięcy umysł ukształtował się na opowieściach matki o bohaterskich czynach ojca, generała w czasach Rewolucji Francuskiej, co nie pozostało bez wpływu na późniejszą twórczość.
W wieku młodzieńczym podjął pierwsze próby literackie, pisząc dramaty dla założonego z przyjaciółmi amatorskiego teatru. Po przeprowadzce do Paryża znalazł zatrudnienie w biurze księcia Orleańskiego (przyszłego króla Ludwika Filipa I). Jednocześnie poza głównym zajęciem pisał artykuły do prasy i kolejne sztuki teatralne. Przełom w jego życiu nastąpił w roku 1829, kiedy jedna ze sztuk przezeń stworzonych zyskała uznanie publiczności i krytyków, a kolejna odniosła na tyle duży sukces finansowy, że Dumas pomyślał o utrzymywaniu się wyłącznie z pisarstwa – i zamysł ten skutecznie wprowadził w życie.
Rok 1830 przyniósł innego rodzaju niespodziankę – tym razem dziejową: rewolucję we Francji, powrót monarchii, a przede wszystkim zniesienie cenzury. Było to ważne dla twórczści Dumasa, który dotychczas w swych utworach nie mógł przedstawiać pewnych wątków. Po rewolucji, w zupełnej swobodzie twórczej, jego talent znacząco się rozwinął. Żył więc zachłannie i pisał. W 1840 poślubił Idę Ferrier, jednocześnie prowadząc bujne życie erotyczne z licznymi kochankami, czego wynikiem były między innymi narodziny nieślubnego syna Aleksandra, późniejszego pisarza, najbardziej znanego jako autor “Damy Kameliowej”. Motywy i wspomnienia wyniesione z własnych miłości i zauroczeń pisarz płynnie wplatał w świat fikcyjnych historii.
Spore dochody z działalności literackiej nie uchroniły Dumasa od kilkakrotnych bankructw, w czym znaczący udział miały jego kochanki oraz niezbyt udane projekty, jak na przykład Château de Monte-Cristo – zamek, w którym Dumas wymarzył sobie, aby żyć jako bohater swojej powieści – Hrabia Monte-Christo.
Dumas zaliczył także ucieczkę do Brukseli, dwuletni pobyt w Rosji i udział we włoskiej rewolucji Garibaldego, by w 1864 roku wrócić do Paryża.
Był płodnym pisarzem – napisał 25 sztuk teatralnych i ponad 250 powieści i innych form literackich. Szczególnym powodzeniem u czytelników cieszą się do dzisiaj jego powieści historyczne, zwłaszcza z gatunku płaszcza i szpady, w których epizody z historii Francji i Europy służą jako tło do szybkiej akcji, skomplikowanych intryg, pojedynków, romansów i bitew. Można je uznać za modelowe przygodowe powieści popularne, znalazły one zresztą licznych naśladowców i kontynuatorów, nawet w czasach nam współczesnych, którzy próbowali dopisywać ciąg dalszy do przygód bohaterów Dumasa.
Powszechnie znane i to na wszystkich kontynentach są przede wszystkich powieści trylogii o królewskich muszkieterach – Trzej muszkieterowie, Dwadzieścia lat później i Wicehrabia de Bragelonne, Czarny Tulipan oraz żelazna pozycja w kanonie lektur młodzieżowych – Hrabia Monte Christo.
Drugim znanym cyklem są Pamiętniki lekarza, składające się z powieści Józef Balsamo, Naszyjnik królowej, Anioł Pitou, Hrabina de Charny i Kawaler de Maison-Rouge.
Książki Aleksandra Dumasa zostały przetłumaczone na ponad sto języków, a na podstawie jego powieści powstało ponad 200 filmów, w tym duże superprodukcje hollywoodzkie. (B)
