Powrót do klasyki

Organizatorzy każdej edycji Europejskiej Nocy Literatury zapraszają uczestników tego wydarzenia do nietypowych miejsc, w których znane osoby czytają fragmenty wybranych książek. W tym roku publiczność wysłuchała fragmentów klasycznych dzieł w nowych przekładach.

Kuratorka 8. edycji ENL Justyna Sobolewska, postawiła na klasykę w nowej odsłonie, na pozycje, które w wielu przypadkach na stałe weszły do literackiego kanonu, a które dzięki współczesnym przekładom mają szansę dotrzeć do nowych odbiorców. – W przypadku dzieł, które wybrała Justyna Sobolewska, mówimy nie tylko o odświeżeniu – wyjaśnia Kuba Żary ze Strefy Kultury Wrocław, współorganizator wydarzenia. – To wręcz nowe wersje, korygujące błędy czy niedoskonałości poprzednich przekładów, często będących chociażby wynikiem braku przed laty tak szerokiego jak dziś dostępu do informacji. To także wersje przybliżające czytelnika do istoty oryginału – dodaje.

Tłumaczenie Baśni H. CH. Andersena, których fragment czytała Ilona Ostrowska, jest pierwszym przełożeniem dzieła na język polski bezpośrednio z języka duńskiego. Jest to jednocześnie pierwsze tłumaczenie, które bierze pod uwagę intencje autora, czyli zbliżenie języka baśni do języka potocznego, takiego, którym posługujemy się opowiadając różne historie na dobranoc. Baśnie w przekładzie Bogusławy Sochańskiej zyskały więc nieco inny klimat. „Są nie tylko bajką dla dzieci, ale też opowieścią dla dorosłych” – taką opinią podzieliła się z nami, po wysłuchaniu fragmentu Królowej śniegu, grupka wrocławian.

Zaskoczeń było więcej. Dół Andrieja Płatonowa to nie odkryte nagle nowe dzieło nieżyjącego od prawie siedemdziesięciu lat pisarza (nota bene wciąż mało znanego w Polsce). To “Wykop” w nowej wersji, którą tłumacz Adam Pomorski oparł o publikację przygotowaną w 2000 roku przez Rosyjską Akademię Nauk, uznawaną za najbardziej wiarygodną. Nowy tytuł w nowym tłumaczeniu zyskało także dzieło Marcela Prousta – W poszukiwaniu utraconego czasu zdaniem tłumaczki Krystyny Rodowskiej najpełniej oddaje ducha oryginalnego tytułu i intencje Prousta.

Z nowymi przekładami zmierzyła się we Wrocławiu plejada gwiazd. Niektórych postawiono przed iście trudnym zadaniem – H.P. Lovecraft swoją prozę grozy pisał dość specyficznym językiem; Jacek Koman jednak bez trudu przeniósł słuchaczy do koszmarnego trupiego miasta z opowiadania Zew Cthulhu. Dreszczyk lęku potęgowały ciemności, w których siedzieli widzowie; w świetle jedynie Jacek Koman, na tle ascetycznych ogromnych tablic ze śladami po startej kredzie. Z batalii z formą utworu zwycięsko wyszła też Ewa Kasprzyk. Monolog Molly Bloom z Ulissesa Jamesa Joyce’a to pewnego rodzaju strumień świadomości, to zapis bez znaków interpunkcyjnych. A jednak mieliśmy eksplozję wspaniale podanego tekstu, z żywiołowo reagującą publicznością. Wyciszenie zaproponowała z kolei Dorota Pomykała, czytając Braci Karamazow Fiodora Dostojewskiego w Zborze Kościoła Zielonoświątkowego.

Europejską Nocy Literatury przygotowano z myślą o niepełnosprawnych. Do zdecydowanej większości miejsc bez problemu mogły dotrzeć osoby z niepełnosprawnością ruchu, dla osób z niepełnosprawnościami wzroku przygotowano skróconą do kilku miejsc czytań ścieżkę literacką z przewodnikiem. W punktach tych zadbano o audiodeskrypcję, niekiedy w sympatycznej, żartobliwej formie. Zanim Jacek Braciak przystąpił do czytania fragmentu Procesu Franza Kafki, usłyszeliśmy opis jego osoby, zaczynający się następująco: „Pan Jacek jest niezwykle czarującym mężczyzną w średnim wieku…”

Po raz pierwszy też ENL zaproponowała program dla dzieci. I nie chodzi tylko o czytanie fragmentów Baśni H. CH. Andersena, lecz o rozwiązanie literacko-architektonicznych łamigłówek. Dzieci otrzymały specjalne mapki z trasą rodzinnego spaceru i zagadkami. Za rozwiązanie co najmniej trzech czekała literacka nagroda.

Każda edycja Europejskiej Nocy Literatury zaprasza wrocławian do miejsc niekoniecznie znanych im na co dzień. W tym roku wybrano „Grunwald”, rejon miasta zrujnowany podczas walk o Festung Breslau, gdzie dziś obok pozostałości kwartałowej zabudowy, która pokrywała dzielnicę w XIX wieku, sąsiaduje socrealistyczna zabudowa akademicka. To także miejsce, gdzie przeplatają się modernistyczne budowle z nowoczesnymi obiektami ze szkła i stali. Czytania zagościły więc m.in. w obiektach Uniwersytetu Wrocławskiego i Politechniki Wrocławskiej, modernistycznym kompleksie Jadwigi Grabowskiej-Hawrylak Fandom, Fabryce Sensu – nietypowej przestrzeni co-workingowej zorganizowanej w XIX-wiecznej kamienicy, czy w neogotyckim Zborze Kościoła Zielonoświątkowego.

W takich wnętrzach, z takimi lektorami, klasyka – o czym przekonali się tłumnie wędrujący po ścieżkach ENL wrocławianie – wcale nie musi być nudna.
■Beata Kaniewska

Podczas tegorocznej Europejskiej Nocy Literatury odczytano fragmenty następujących książek:
Marcel Proust W poszukiwaniu utraconego czasu, tłum. Krystyna Rodowska, wyd. Officyna, czytał Piotr Głowacki; Fiodor Dostojewski Bracia Karamazow, tłum. Cezary Wodziński, wyd. Centrum Kultury w Lublinie, czytała Dorota Pomykała; Andriej Płatonow Dół tłum. Adam Pomorski, wyd. Czarne, czytała Renata Dancewicz; James Joyce Ulisses, tłum. Maciej Świerkocki, wyd Officyna, czytała Ewa Kasprzyk; Gustave Flaubert Pani Bovary tłum. Ryszard Engelking, wyd. Sic, czytała Roma Gąsiorowska; H.P. Lovecraft Zgroza w Dunwich tłum, Maciej Płaza, wyd. Vesper, czytał Jacek Koman; Joseph Conrad Jądro ciemności tłum. Magda Heydel, wyd. Znak, czytał Max Cegielski; Hans Christian Andersen Baśnie tłum. Bogusława Sochańska, wyd. Media Rodzina, czytała Ilona Ostrowska; Franz Kafka Proces tłum. Jakub Ekier, wyd. Officyna, czytał Jacek Braciak; Albert Camus Obcy tłum. Marek Bieńczyk, „Literatura na Świecie”, czytał Robert Więckiewicz

zdjęcia: Krzysztof Kaniewski

Magazyn Dobre Książki objął wydarzenie patronatem medialnym