Ostatnie strofy poety

Nie zważając na pogarszający się stan zdrowia Leonard Cohen do ostatnich chwil życia pracował nad kolejnym zbiorem swych piosenek i wierszy. Sam nie doczekał jego publikacji, ale książka trafiła do księgarń i miłośnicy jego twórczości mogą się nią cieszyć.

“Ten tom dokumentuje ostatni poryw mojego ojca jako poety. Żałuję, że nie zobaczył gotowej wersji. Nie dlatego, że w jego rękach powstałaby z pewnością lepsza książka, jeszcze bardziej szczera i dopracowana, ani też dlatego, że byłaby bliższa jego własnej wizji, ale dlatego, że trzymała go przy życiu, to dla niej brał każdy następny oddech” – napisał Adam Cohen we wstępie do książki „Płomień”, zawierającej zbiór różnorodnych tekstów: wierszy, piosenek i błyskotliwych zapisków z dziennika znanego barda. Każdy z nich stanowi jego mały portret, zwierciadło poglądów i przemyśleń, życiowych doświadczeń.

Zdając sobie sprawę z nadchodzącej śmierci Leonard Cohen zdecydował się na całkowitą szczerość, poruszył tematy osobiste, niekiedy głęboko dotkliwe. Pisał o zmaganiu z depresją, trudnych relacjach międzyludzkich, a także buncie wobec bezlitosnego świata wyrażanym poprzez sztukę – stąd tytułowy płomień stanowiący symbol twórczego ognia, którego nic nie może ugasić. Poecie nie zabrakło go do samego końca.

Nie byłby jednak sobą, gdyby większości utworów nie poświęcił miłości. Ujął w słowach, tak jak robił to przez cały czas swojej artystycznej kariery, różnorodne oblicza tego uczucia i etapy następujące w związkach. Jest tu zatem słodycz zauroczenia, euforia i nadzieja towarzyszące pierwszym wspólnym chwilom, ale też rozgoryczenie, tęsknota, samotność, zawód miłosny i cierpienie wywołane przez ukochaną osobę.

Jak wspomina syn poety, ojciec przez całe życie notował swoje pomysły, pisał i rysował: “Mój ojciec, poza innymi cudownymi cechami, był człowiekiem otoczonym karteluszkami, notatkami, serwetkami zapisanymi tym jego charakterystycznym pismem, obecnymi dosłownie wszędzie, ale jednak w pewnym porządku.” Miłość była w tych notatkach wszechobecna.

Wierszom i piosenkom notowanym na skromnych skrawkach papieru często towarzyszyły wspomniane już ilustracje. Nie brak pośród nich autoportretów – świadectwa zmagań ze zmianami jakie odcisnęły na twarzy poety mijające lata. Część spośród tych rysunków cechuje bardzo wyrazista kreska, wręcz pewna brutalność. Z kolei inne tchną melancholijną łagodnością, jest w nich lekkość i zaduma. Są zmienne, jak zmienne bywały nastroje i inspiracje twórcy.

Pośród nich wyróżnia się wyrazisty płonący krzew, jego zielona gałąź otoczona ogniem. Ten rysunek, dobrze oddający ideę całego tomu, trafił na okładkę. “Ogień i płomienie, w akcie stworzenia i zniszczenia, dające ciepło i światło, ogień pożądania i ogień spełnienia znajdziemy w całej jego twórczości. Rozpalał płomienie i starannie je pielęgnował” – podkreśla Adam Cohen. W tej książce zapłonął po raz ostatni. ■Nikodem Maraszkiewicz