Biblioteki mają bardzo długą historię, w zasadzie tak długą, jak historia pisma i cywilizacji. Pierwsze z nich przeznaczone były wyłącznie dla uczonych i członków najznamienitszych rodów, z czasem zbiory stały się dostępne dla wszystkich. Kiedy i gdzie powstały pierwsze biblioteki publiczne?

O. Von Corven -The Great Library of Alexandria, XIXw.Pierwsze biblioteki przeznaczone były wyłącznie do najwyższych sfer społecznych, w tym dla uczonych. Nie inaczej było w starożytnej Grecji – tam jednak miało miejsce zjawisko szkół filozoficznych, które stały się przyczynkiem upublicznienia zbiorów. Książki i biblioteki w tym czasie funkcjonowały jako pomoc dla nauczycieli i wykładowców w szkołach. I tak oto pierwszą w historii ludzkości biblioteką dostępną publicznie była biblioteka Akademii Platona w III wieku p.n.e.

Jednak pierwszą bibliotekę publiczną w naszym rozumieniu stworzył wiek później Ptolemeusz I Soter – była to słynna Biblioteka Aleksandryjska. Na jej powstanie miał wpływ również fakt, że w tamtej epoce nastąpiła wśród Greków rewolucja w postrzeganiu książek – przestali oni polegać na przekazie ustnym i docenili wartość naukową źródeł pisanych. W Bibliotece Aleksandryjskiej nadal jednak funkcjonował podział na część dostępną dla wszystkich i na część naukową, dostępną wyłącznie dla uczonych. Dziś, niedaleko tego samego miejsca stoi i działa Nowa Biblioteka Aleksandryjska, wybudowana w 2002 roku.

Zygmunt Vogel - Biblioteka Załuskich - ilustracja z książki: Krystyna Sroczyńska - Zygmunt Vogel. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1969
W Polsce historia bibliotek kształtowała się podobnie: książki były funkcjonowały jedynie wśród uczonych i w bibliotekach klasztornych aż do drugiej połowy XVIII wieku, kiedy powołano Komisję Edukacji Narodowej. Miała ona za zadanie popchnąć do przodu system edukacji, oświatę i naukę w Polsce. Zaczęto wydawać duże jak na tamte czasy liczby druków, podręczników i książek, które trzeba było gdzieś trzymać i udostępniać badaczom oraz innym uczącym się – i to z tego powodu powstała Biblioteka braci Załuskich. Księgozbiór był oczywiście tylko częścią kompleksu naukowego, w którym znajdowało się również obserwatorium astronomiczne czy muzeum przyrodnicze. Była jedną z pierwszych bibliotek publicznych w świecie nowożytnym i zjawiskiem na skalę europejską.

Część zbiorów tej biblioteki przetrwała wojny i wywóz do innych krajów. Nawet Biblioteka Aleksandryjska nie miała tyle szczęścia – spłonęły wszystkie jej zbiory. I nigdy nie dowiemy się, z czego składał się jej księgozbiór… Jan Grochocki

 

 
Wesprzyj nas