Komisarz i cisza

Komisarz Van Veeteren na tropie kolejnej zagadki.
“Komisarz i cisza” to piąta powieść z bestsellerowej kryminalnej serii Hakana Nessera. W Szwecji trwa właśnie upalne lato. Jednak komisarzowi Van Veeterenowi nie będzie dane spokojnie korzystać z uroków wakacji.

Policja odbiera zgłoszenie od anonimowej kobiety o zaginięciu niepełnoletnich uczestniczek letniego obozu organizowanego przez tajemniczą sektę Czyste Życie. Kim była dzwoniąca i dlaczego nie podała swojej tożsamości? Czy mówiła prawdę? Co kryje się za przesłaniem charyzmatycznego przywódcy sekty? Van Veeteren podejmuje się rozwikłać sprawę, w której na wszystkie pytania odpowiedzią jest milczenie.

Kolejny raz komisarz zdany będzie przede wszystkim na własną intuicję.

Håkan Nesser
Komisarz i cisza
Przekład: Elżbieta Ptaszyńska-Sadowska
Czarna Seria
Wydawnictwo Czarna Owca
Premiera: listopad 2013

I
15 lipca

1

Dziewczynka w łóżku numer dwanaście obudziła się wcześnie. Letni poranek. Przez cienkie ! ranki do sali sypialnej wkradało się łagodne światło brzasku. Zaczynało ostrożnie wypierać noc; wypychało mrok z kątów, obwąchiwało niczego nieprzeczuwające sny innych dziewcząt. Ich spokojne oddechy. Dziewczynka leżała i chwilę im się przysłuchiwała.
Usiłowała je odróżnić. Kathrine jak zwykle spała na plecach i lekko chrapała przez otwarte usta. Belle syczała jak wąż. Marieke po prawej sapała, jej jedna ręka opadła bezwładnie z łóżka, a bujne czerwone włosy miała rozrzucone na poduszce niczym wachlarz. Kropelka śliny wisiała w kąciku jej ust. Dziewczynka przez moment zastanawiała się, czy nie wytrzeć jej rogiem prześcieradła, ale dała sobie spokój.
Powinna powiedzieć Marieke. Przynajmniej Marieke. Powinna była wspomnieć, zostawić wiadomość czy cokolwiek. Ale teraz już za późno, a wczoraj wieczorem jeszcze się nie zdecydowała. Długo się wahała. To nie była łatwa decyzja. Sama się wykluła, gdy tak leżała i przewracała się na skrzypiącym żelaznym łóżku z boku na bok do późna w nocy, aż w końcu Marieke i Ruth spytały, czy nie jest chora, a Belle kilka razy ją poprosiła, żeby przestała hałasować.
Belle była dosyć drażliwa, ale miała ojca w jakiś sposób bliskiego Jellinkowi i dlatego lepiej było z nią nie zadzierać. Tak przynajmniej mówiono. Tu, w Waldingen, mówiono wiele rzeczy.

Tak więc leżała w łóżku i walczyła ze sobą. Nie wiedziała, o której wreszcie przysnęła ani która jest teraz godzina, ale na pewno nie spała zbyt długo, dobrze to czuła. Tak czy inaczej, rozsądniej byłoby już wstać. Jej wewnętrzny zegar zwykle świetnie funkcjonował, lecz nie miała gwarancji, że nie pozwoli jej znowu zasnąć. Żadnej. Ostrożnie zsunęła na bok ciężką kołdrę i usiadła. Wyjęła z szafy dżinsy, podkoszulkę i sportowe buty, po czym szybko się ubrała. Poczuła w brzuchu narastający niepokój, ale wyparła go wściekłością.
Wściekłością i poczuciem sprawiedliwości.
W kontrolowanym pośpiechu chwyciła resztę ubrania; trudno było wszystko zmieścić, ale się udało. Zasznurowała plecak i wymknęła się z sali. Drzwi skrzypnęły jak zwykle, kiedy je pchnęła, a niektóre stopnie schodów wydały z siebie żałosne skamlenie pod jej stopami, lecz po niecałych trzydziestu sekundach znalazła się już na zewnątrz. Pobiegła szybko przez mokrą od rosy trawę do skraju lasu i zatrzymała się dopiero wtedy, gdy zostawiła za sobą niewielkie wzniesienie i znalazła się w pierwszej kotlinie.
Niewidoczna z domu i poza zasięgiem.
Zatrzymała się na chwilę wśród jagodowych krzaczków. Drżąc w nocnym chłodzie, który jeszcze nie ustąpił, stała tak i zastanawiała się nad stronami świata. Zdała sobie sprawę, że szczęka zębami. Wiedziała, że jeśli pójdzie dalej przez las, wcześniej czy później dotrze do głównej drogi. Ale to całkiem spory kawałek. Nawet jeśli zdołałaby iść w miarę prosto przed siebie i zachować właściwy kierunek, zajęłoby jej to co najmniej pół godziny, a przecież wcale nie jest powiedziane, że nie zacznie chodzić w kółko. Nie miała takiej pewności. Przez całe życie mieszkała w mieście; las i natura nie były dla niej znajomym otoczeniem.
Obce środowisko, jak to mówiono.
W normalnej sytuacji mogłaby oczywiście odmówić modlitwę. Pomodlić się do Boga, żeby był przy niej i pomógł jej trochę w tej drodze, uznała jednak, że tego ranka nie byłoby to właściwe.
Niewłaściwe i w pewien sposób nieuczciwe.

Bóg w ostatnim czasie zmienił swoje oblicze. Tak, chyba można tak powiedzieć. Zrobił się wielki; trudny i niezgłębiony, i – choć nie podobała się jej ta myśl – trochę przerażający. Nad łagodnym wujkiem z jej dziecięcych lat, z długą brodą i dającym poczucie bezpieczeństwa, zaległ cień. Coś mrocznego. A kiedy się nad tym dokładnie zastanowiła, zrozumiała, że to właśnie z powodu tej mroczności stoi teraz wśród krzewów jagód i się waha.
Waha się i walczy z lękiem i wściekłością. I z własnym poczuciem uczciwości.
Właśnie dlatego.
Po prawej teren schodził w dół. Opadał ku jezioru i krętej żwirowej dróżce prowadzącej do gospodarstwa Finghera, dokąd wieczorami chodzili na zmianę po mleko. A także po kartofle, warzywa i jajka. Zawsze we czwórkę z dwoma rozklekotanymi drewnianymi wózkami i Jellinkiem na czele. Nikt do końca nie rozumiał, dlaczego za każdym razem on też musiał z nimi iść. Wystarczyłaby chyba któraś siostra? Ale może chciał je tylko uchronić przed niebezpieczeństwem. Pewnie tak. Gospodarstwo Finghera to ich jedyny kontakt z Innym Światem, jak Jellinek miał zwyczaj mówić w swoich kazaniach wygłaszanych przed południem i wieczorem.
Inny Świat?
Właśnie stoję w tym Innym Świecie, pomyślała. Jeszcze nie zdążyłam się w niego zapuścić nawet na dwieście metrów, a już nie wiem, w którą stronę mam iść. Może naprawdę jest tak, jak on mówi? Może to Bóg Jellinka jest rzeczywiście tym właściwym, a nie jej własny; jej dobry, wybaczający i niemal trochę dziecinny Bóg radości?
– Do diabła! – wymamrotała i znowu zadrżała, tym razem głównie z powodu tego mocnego wyrażenia. Na co komu Bóg, który nie jest dobry?
Ale co ona właściwie zamierzała zrobić, gdyby mimo wszystko zdołała dotrzeć do głównej drogi? No tak, na to pytanie nie znała odpowiedzi ani ona, ani żaden z bogów. Czas pokaże, jak zwykła mawiać jej babcia. Przyjdzie czas, przyjdzie rada. Ostatni raz spojrzała na wzniesienie, aż po budynki w oddali; między drzewami wystawała jedynie najwyższa część spiczastego dachu nad salą jadalną. I oczywiście duży czarny krzyż, który pomagały przybić pierwszego dnia. Westchnęła głęboko, odwróciła się plecami i zaczęła schodzić w stronę jeziora. Jednak najbezpieczniej będzie pójść znajomą żwirową dróżką. Wyszła na nią na wysokości ogromnej brzozy, na której obie z Marieke zamierzały wyryć swoje imiona, zanim stąd wyjadą.

Pod warunkiem oczywiście, że uda im się wymknąć. Że zdołają zwędzić dwadzieścia minut Czystego Życia i przez nikogo niezauważone dadzą radę się wykraść i wrócić. Właściwie nie robiły sobie dużych nadziei, raczej tak tylko mówiły, ale oto teraz ona stoi tutaj i gładzi rękami białą, gładką korę.
Czyste Życie? – pomyślała. Trzoda Dobrego Światła? Inne Życie? Bzdurne gadanie.
Te słowa wymknęły się jej tak samo szybko jak wczoraj. Bzdurne gadanie. Nie potra! ła ich powstrzymać, wyleciały z niej jak zła, nieposłuszna letnia jaskółka i nagle rozrosły się w chmurę.
Tak, właśnie w coś takiego. W ciemną i złowrogą chmurę, która zawisła nad wszystkimi obecnymi w Sali Życia. Która dziewczynkom kazała wstrzymać oddech, a Jellinkowi skierować swe wyblakłe oczy przez kilka sekund długich jak całe dni właśnie na nią.
– Potem z tobą porozmawiam – powiedział w końcu i oderwał od niej spojrzenie, po czym mówił dalej swoim zwyczajnym spokojnym tonem. O Czystości, Bieli i Nagości, i wszystkich tych rzeczach. Później, w Białym Pomieszczeniu. Ale także tam nie strzępił sobie zbytnio języka. Tylko stwierdził fakt.
– Diabeł, dziewczyno. W tobie siedzi diabeł. Jutro go wypędzimy.
Następnie zmęczonym gestem dłoni odesłał ją do łóżka.

Słyszała o tym, że wypędza się diabła, ale nie wiedziała, jak się to robi. Myślała, że coś takiego dotyczy tylko dorosłych, ale okazuje się, że nie. Każdy może zostać opętany przez szatana, nawet dziecko, dowiedziała się wczoraj wieczorem.
No i teraz miał być wypędzony. To na pewno żadne przyjemne przeżycie. Na pewno dużo gorsze niż chłosta za grzechy. Chociaż jest tu już od ponad dwóch tygodni, ciągle jeszcze nie przyzwyczaiła się do rózgi. Za każdym razem pochlipywała potem po kryjomu, ale nigdy nie zauważyła, żeby któraś z pozostałych dziewczynek reagowała tak samo. Nagle płacz odezwał się w niej znowu. Bez ostrzeżenia zaczęło piec ją w gardle, a potem łzy potoczyły się po policzkach i aż musiała przysiąść na skraju drogi. Po prostu przycupnęła na chwilę, żeby się wypłakać i poczekać, aż to minie. To dziwne tak iść środkiem drogi i beczeć. Nawet jeśli jest dopiero szósta czy wpół do siódmej i nawet jeśli istnieje niewielkie prawdopodobieństwo, że natknie się tu na jakiegoś człowieka – to jednak dziwne.
Wyciągnęła chusteczkę z plecaka i wytarła sobie nos. Na wszelki wypadek posiedziała jeszcze kilka chwil i akurat gdy chciała się podnieść, żeby ruszyć dalej, usłyszała blisko trzask łamanej gałęzi. Z szybko narastającą pewnością uzmysłowiła sobie, że wcale nie jest tak zupełnie sama, jak myślała.

II
17–18 lipca

2

– Kto tak twierdzi? – spytał Jung, otwierając puszkę coca–coli. – Że on chce odejść?
Ewa Moreno wzruszyła ramionami.
– Nie wiem, skąd się to wzięło – rzekła. – Ale wczoraj Rooth i Krause rozmawiali o tym w kantynie… Swoją drogą, wcale by mnie to nie zdziwiło.
– Jak to? – odezwał się znowu Jung. – Co by cię nie zdziwiło? – Pociągnął parę dużych łyków i starał się nie dopuścić do tego, żeby mu się odbiło.
– Że ma wszystkiego po dziurki w nosie, oczywiście. Jest tu już co najmniej trzydzieści pięć lat. A ty jak długo chcesz jeszcze pracować?
Jung zastanawiał się, jednocześnie dyskretnie wypuszczając przez nos dwutlenek węgla.
– Czasami można iść na odstrzał trochę wcześniej – powiedział. – Jak się ma szczęście. Ja staram się trzymać w formie i o tym nie myślę. Masz ochotę?
Podał puszkę Moreno, która opróżniła ją do końca.
– Cholerny upał – powiedziała. – Od rana wypiłam chyba już ze trzy litry. Swoją drogą mógłbyś spytać Münstera. Jeśli w ogóle ktoś coś wie, to tylko on.
Jung skinął głową.
– Ile on ma lat?
– Kto? Münster?
– Nie, komisarz, rzecz jasna. Chyba jeszcze nie dobił do sześćdziesiątki?
– Nie wiem – odparła Moreno. – Jak długo mamy tu jeszcze sterczeć? Przecież nic się nie dzieje. Oprócz tego, że mózg zaczyna mi się przegrzewać.
Jung zerknął na zegarek.
– Zgodnie z rozkazem – godzinę.
– Zrób może jeszcze jedną rundkę – zaproponowała Moreno. – Przynajmniej trochę powieje. Bo chyba nie chodzi o to, żebyśmy tkwili tu w miejscu i dostali porażenia słonecznego? Co pan inspektor na to?
– Człowiek powinien być gotów umrzeć na posterunku – rzekł Jung, uruchamiając silnik. – Tak jest napisane w regulaminie. W każdym razie według mnie byłoby cholernie szkoda, gdyby on zrezygnował… Wprawdzie czasami nie jest z nim łatwo, ale mimo wszystko. Gdzie chcesz pojechać?
– Do kiosku, po więcej coli – odpowiedziała Moreno.
– Pani życzenie jest dla mnie rozkazem – rzekł Jung. – Ale ja chyba kupię tym razem coś bez bąbelków. Cholera, widziałaś! Wprawdzie wisi w słońcu…
Jung wskazał na gigantyczny termometr na frontonie budynku krytej pływalni.
– Trzydzieści siedem stopni – odczytała Moreno.
– Dokładnie! Tyle samo co krew, ni mniej, ni więcej.
– Chce mi się pić – rzuciła Moreno.
Komisarz Van Veeteren wsiadł do samochodu i zamknął oczy.
– Co za babsztyl – burknął. – I komuś takiemu poświęciłem swoje życie.

Jęknął. Auto stało ponad godzinę w jaskrawym słońcu przy rynku. Kiedy położył dłonie na kierownicy, odniósł wrażenie, że rozszedł się zapach spalonego mięsa. Gehenna, pomyślał. Każdego kiedyś to czeka. Czuł, jak spływa po nim pot. Po twarzy, karku, pod pachami. Opuścił szyby i starannie wytarł sobie czoło dosyć wątpliwej czystości chustką. Przyjrzał się wilgotnemu materiałowi. Pewnie jest w nim też kilka kropli zimnego potu.
Dwadzieścia pięć lat życia! – poprawił się i przekręcił kluczyk. Wyjechał z zatoczki parkingowej. Ćwierć wieku! A teraz ona usiłowała ukraść mu jeszcze dwa dodatkowe tygodnie. Zaczął odtwarzać całą rozmowę.

Domek letniskowy pod Maalvoort. Tak, wielkie dzięki… Dużo miejsca. Cztery pokoje i kuchnia. Wydmy, plaża i morze… Renate i on. I Jess z bliźniakami…
Nie mógł się nadziwić, jak starannie to wszystko zaplanowała. Rozmowa trwała już dosyć długo, toczyła się pod dyktando sprzyjających wiatrów jego dobrej woli, przynajmniej tak mu się wydawało, gdy całkiem niespodziewanie padły pytania i ta propozycja… powinien bardziej mieć się na baczności! Że też on nigdy się nie nauczy! Powinien był się spodziewać! Czy on nie ma przypadkiem urlopu w sierpniu? Akurat kiedy Jess przyjedzie wreszcie na kilka tygodni do domu. Jakby to było pięknie, gdyby tak wnuki razem z dziadkiem i babcią… (diabeł i jego babka! – przyszło mu do głowy i nie mógł się powstrzymać od uśmiechu w całym tym swoim zakłopotaniu). Dom jest może trochę za duży, bo odrobinę za późno się do tego zabrała i większość domków letniskowych była już zarezerwowana. Ale jeśli on będzie chciał być sam i mieć spokój, nic mu w tym nie przeszkodzi, bo miejsca na zachowanie prywatności jest dość. I w środku, i na zewnątrz…

Nie ma wątpliwości, że za tym wszystkim kryje się jakiś plan. To klasyczne działanie przez zaskoczenie, uznał w duchu. Typowe, eleganckie podchody ze strony byłej żony, która próbuje łowić ryby w zastałej, mętnej wodzie. Niech to szlag!
Włączył radio, ale zaraz je zgasił.
Jess i dzieci…
– Niestety – powiedział.
– I Erich też obiecał przyjechać, przynajmniej na kilka
dni.
Niestety, moja miła. Za późno przyszło ci to do głowy. Mam już coś zarezerwowane.
– Zarezerwowane? – Uniosła brwi w szczerym powątpiewaniu. – Ty masz coś zarezerwowane?
– Kretę! – rzucił na chybił trafił. – Dwa tygodnie od pierwszego.
Nie wierzyła mu. Od razu to poznał; jej jedna brew wróciła na swoje miejsce, ale druga zawisła wysoko na czole niczym niema reprymenda.
– Kretę – powtórzył zupełnie niepotrzebnie. – Rethymnon, ale mam zamiar wybrać się też na południe… i…
– Jedziesz sam?
– Czy sam? Jasne, że jadę sam. Co ty sobie wyobrażasz?
Lewym przednim kołem zawadził o skraj wysepki i zaklął siarczyście.

Czyli ćwierć wieku! Teraz pięć lat wolności, a ona wciąż jest, i na dodatek gotowa strzelić z ukrycia. O co jej właściwie chodzi? Mimo upału cały dygotał. Otarł sobie kark chustką. Skręcił na Rejmer Plejn i pod jednym z platanów znalazł wolne miejsce do zaparkowania.
Kreta? – przeszło mu przez głowę, kiedy wysiadał. Dlaczego by nie?
No właśnie: dlaczego by nie? Skoro można odtworzyć niewinność za pomocą nowej błony, to raczej prostą rzeczą powinna być zamiana kłamstwa z konieczności na prawdę o wstecznym działaniu. Jak ja się dzisiaj elegancko wyrażam, stwierdził w duchu. A niech to szlag tra! ! Prawda o wstecznym działaniu!… Jeszcze dziś powinienem zacząć pisać pamiętniki.

Przeciął rynek na ukos. Włożył między zęby wykałaczkę, po czym wszedł do biura podróży na rogu. Kobieta siedząca przy biurku z przodu była odwrócona do niego plecami i dopiero po kilku sekundach uświadomił sobie, kto to jest. Jej kasztanowe włosy wydawały się jeszcze bardziej kasztanowe niż ostatnio, a głos przybrał zdecydowanie jaśniejszy ton.
Niech to diabli wezmą.
Ulrike Fremdli. Kiedy spotkał ją poprzednim – i jedynym – razem, właśnie zamordowano jej męża. Van Veeteren obliczył szybko i doszedł do wniosku, że to musiało być w lutym. W minionym lutym – tym przejmująco zimnym i zapomnianym przez Boga miesiącu. Obiecanym czasie beznadziei, jak zwykł nazywać go Mahler. Siedzieli w zwyczajnym, ale ładnym saloniku w zwyczajnym i też ładnym szeregowcu na przedmieściach Loewingen. On i Ulrike Fremdli, świeża wdowa. On zaserwował jej tradycyjne, klinicznie obojętne pytania i był pod wrażeniem, jak świetnie potrafiła sobie z nimi poradzić. Z pytaniami i swoim nagłym smutkiem.

Kiedy od niej wyszedł, uświadomił sobie, że oto spotkał kobietę, w której mógłby się zakochać. Trzydzieści lat temu. W czasach kiedy jeszcze się zakochiwał. Coś takiego przyszło mu do głowy już później. Tak, to byłoby możliwe. Oczywiście gdyby nie oddał swojego życia innej. A teraz ona siedzi tutaj i rezerwuje jakąś podróż. Ulrike Fremdli. Tak na jego oko jest tuż po pięćdziesiątce. I ma nowy, kasztanowy odcień włosów. Istnieją pewne matryce…
Wziął numerek, usiadł na lekkim fotelu na stalowych nóżkach za jej plecami, żeby go nie rozpoznała. Oczywiście nic nie wskazywało na to, że ona pamięta go równie dobrze, jak on ją. Jeśli w ogóle go pamięta. Czekał. Zaczął przeglądać jeden z katalogów leżących obok na szklanym stoliku. Przesunął wykałaczkę w prawy kącik ust i starał się wyglądać tak, jakby w ogóle nic nie słyszał. Jakby był po prostu najzwyczajniejszym klientem w biurze podróży. Albo jakimś dziwnym, zlanym potem elementem wystroju.

Jednak nasłuchiwał. Membrany w uszach były skrajnie napięte. Jednocześnie w jego wnętrzu zaczynało narastać tępe uczucie niepokoju. Zarówno w okolicach żołądka, jak i w tylnej części krtani, gdzie – o czym wiedział już od dłuższego czasu – miała siedzibę dusza. A przynajmniej w jego przypadku.
Mowa była o Krecie. To nie ulegało wątpliwości, Van Veeteren zorientował się od razu. Atrakcyjnie opalony pracownik biura mówił o Tezeuszu i Ariadnie, o wiosce wdów. Także o Spili i Matali, i winie Samaria. A teraz o Rethymnonie.
Komisarz Van Veeteren przełknął ślinę. Wyciągnął chustkę i znowu wytarł sobie kark. Mimo leniwych wentylatorów, które mieszały powietrze pod su! tem, było gorąco jak w piecu.
– Nie wolno lekceważyć prądów – przestrzegał opalony mężczyzna.
Słusznie, pomyślał Van Veeteren.
– Hotel Christos – zaproponował młody adonis. – Prosty, ale zadbany. Leży w samym środku starego miasta… zaledwie minutę od weneckiego portu.
Ulrike Fremdli potaknęła. Półbóg naprzeciwko niej się uśmiechnął.
– Wyjazd pierwszego? Dwa tygodnie?

Van Veeteren poczuł, jak zakręciło mu się w głowie, ale zaraz przeszło. Zupełnie jak w okresie dojrzewania. Odłożył katalog i szybko zerwał się z fotela. Potrzebuję świeżego powietrza, pomyślał. Niech to szlag tra! . Zanosi się na atak serca.
Stanął na chodniku w cieniu pod lipą. Wypluł wykałaczkę i mocno zagryzł wargi. Stwierdził, że się nie obudził, a zatem także to sprzed chwili wcale mu się nie przyśniło. Cholera jasna, pomyślał. Za stary jestem na takie rzeczy. Kupił w kiosku półlitrową butelkę wody mineralnej i od razu wypił całą. Potem stał jeszcze moment w miejscu i walczył sam ze sobą. Głupio tak się emocjonować, doszedł do wniosku.
A jeszcze głupiej nie ufać drobnym znakom, które zdarzają się człowiekowi po drodze, uznał. Poza tym skoro już tu jestem…

Wyszedł znowu na słońce. Przeciął szybkimi i zdecydowanymi krokami rynek i odbił w Kellnerstraat. Minął kilka antykwariatów, po czym zatrzymał się na rogu Kupinskis gränd. Otarłszy sobie czoło, popatrzył na szybę wystawową. Ostrożnie, jakby chodziło o pokera. A jednak. Tabliczka nadal tam wisiała.

Przyjmę współpracownika. Niewykluczona możliwość współudziału.
F. Krantze

Musiała być tam – zastanowił się – już z sześć tygodni. Odetchnął z ulgą. No tak, minęła już chyba z połowa lata od chwili, kiedy zobaczył ją pierwszy raz. Znowu zawahał się nieco, po czym powoli ruszył z powrotem w stronę rynku. Żując kolejną wykałaczkę, przyglądał się ukradkiem starym secesyjnym fasadom z przełomu wieków. Zwietrzałym, ale nadal pięknym. Rozłożyste lipy rzucały na chodnik zwarty cień. Na rogu Yorrick’s Café. Naprzeciwko Winderblatt’s. Ogromny, zadyszany bernardyn leżał pod stolikiem z językiem zwisającym niemal do ziemi. Tak, pomyślał. Tutaj dałoby się wytrzymać. A kiedy wsiadł do auta, podjął decyzję. Jeśli ogłoszenie będzie wisiało jeszcze w sierpniu… niech się dzieje, co chce.
Po prostu.

A jeszcze prostsze okazało się pojechanie od razu do Klagenburga i zarezerwowanie przez telefon dwutygodniowego pobytu w Rethymnonie na Krecie… w hotelu Christos, który polecił mu dobry przyjaciel. Pokój jednoosobowy. Wyjazd pierwszego sierpnia. Powrót – piętnastego. Kiedy już to załatwił, spojrzał na zegarek. Była jedenasta czterdzieści. Siedemnastego lipca.
To nie najlepszy pomysł, żeby przed przerwą obiadową jechać na komendę, stwierdził, usiłując wzbudzić w sobie żal. Nie udało się. Zamiast tego zaczął chodzić po mieszkaniu w tę i we w tę, wachlując się wczorajszą „Allgemejne”. To też niewiele dało. Westchnął. Ściągnął z siebie wilgotną koszulę, wyjął z lodówki piwo i nastawił Pergolesiego. Życie? – pomyślał. Czysty przypadek czy ustalony porządek?